Τα τελευταία χρόνια ο τομέας της αυτοβελτίωσης έχει αναπτυχθεί ραγδαία. Ο αριθμός των βιβλίων αυτοβελτίωσης έχει ξεπεράσει τα 85.000 με την κατηγορία να είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες κατηγορίες μη λογοτεχνικών βιβλίων. Μάλιστα στις ΗΠΑ μόνο, δημοσιεύονται περίπου 15.000 βιβλία αυτοβελτίωσης ετησίως. Όλη αυτή η ανάπτυξη ίσως σε έχει κάνει και σένα να αγοράσεις ένα τέτοιο βιβλίο, για να μπορέσεις να γίνεις η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου – εγώ, πάντως, το έχω κάνει. Η αλήθεια είναι πως ποτέ δεν μπόρεσα να ολοκληρώσω ένα τέτοιο βιβλίο. Δεν με κέρδισαν. Η σκέψη δε πως δεν θα καταφέρω να βελτιώσω τον εαυτό μου με «έτρωγε».
Αυτό μέχρι που κατάλαβα πως η συνεχής ανάγκη για αυτοβελτίωση μπορεί στην πραγματικότητα να μας οδηγήσει σε λάθος μονοπάτι, το οποίο μας απομακρύνει από την ευτυχία και την επιτυχία. Αναρωτιέσαι πώς γίνεται αυτό; Η εξήγηση είναι πολύ απλή. Συχνά μας πλασάρουν την ιδέα ότι η συνεχής αυτοβελτίωση είναι απαραίτητη για μια ικανοποιητική ζωή. Αυτό μας οδηγεί να μην είμαστε ποτέ ικανοποιημένοι με την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε και να αναζητούμε πάντα κάτι το καλύτερο. Και ενώ ναι, η προσωπική ανάπτυξη είναι απαραίτητη, δεν πρέπει να έρχεται σε βάρος της εκτίμησης του παρόντος εαυτού μας. Αν, λοιπόν, και σένα η συνεχής προσπάθεια για αυτοβελτίωση σε έχει εξουθενώσει, ήρθα να σου πω τους λόγους για τους οποίους είναι εντελώς αποδεκτό να κάνεις ένα βήμα πίσω από το «ταξίδι» σου και να αγκαλιάσεις τον άνθρωπο που είσαι τώρα – κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Σε ποιες περιπτώσεις η αυτοβελτίωση έχει αρνητική επίδραση;
Όταν οδηγεί σε υπερβολική αυτοκριτική
Η αυτοβελτίωση γίνεται επιζήμια όταν καλλιεργεί τη συνήθεια της υπερβολικής αυτοκριτικής. Αυτό συμβαίνει όταν έχουμε πρότυπα και στόχους για τον εαυτό μας που είναι πολύ υψηλά και στη συνέχεια πέφτουμε σε ένα μοτίβο αυτοαπογοήτευσης όταν αποτυγχάνουμε να ανταποκριθούμε στους στόχους που έχουμε θέσει για τον εαυτό μας. Αυτός ο κύκλος μπορεί να είναι βλαβερός, οδηγώντας σε μια αρνητική εικόνα του εαυτού και πιθανώς ακόμη και σε ψυχικά προβλήματα, όπως το άγχος και η κατάθλιψη.
Πώς θα το ξεπεράσεις: Θέσε στον εαυτό σου ρεαλιστικούς στόχους και εξάσκησε την αυτοσυμπόνια, η οποία είναι ουσιαστικής σημασίας. Κατανόησε πως η τελειότητα είναι ανέφικτη και τα λάθη είναι μέρος της ζωής και μας βοηθούν να αναπτυχθούμε.
Όταν γίνεται για να πάρεις επιβεβαίωση από τους άλλους
Εντάξει… όλοι θέλουμε να γινόμαστε αποδεκτοί από τους άλλους και πράγματι ο εντυπωσιασμός των άλλων είναι ένα πολύ ικανοποιητικό συναίσθημα. Ικανοποιητικό αλλά, προσωρινό. Και εκτός από προσωρινό η αλήθεια είναι πως τα εξωτερικά κίνητρα συχνά μας οδηγούν να εμπλακούμε σε συμπεριφορές και να θέσουμε στόχους που δεν ευθυγραμμίζονται με τον πραγματικό μας εαυτό και τις αξίες μας. Μακροπρόθεσμα η επίτευξη στόχων που δεν συνάδουν με τα δικά μας θέλω θα μας αφήσουν ανικανοποίητους.
Όταν σε οδηγεί σε burnout
Η αδιάκοπη επιδίωξη της αυτοβελτίωσης μπορεί να οδηγήσει σε burnout, δηλαδή εξουθένωση. Αυτό συμβαίνει συχνά όταν πιέζουμε τους εαυτούς μας πολύ σκληρά χωρίς να αφήνουμε χρόνο για ξεκούραση. Για να καταλάβεις αν είσαι αντιμέτωπη με την εξουθένωση μπορεί να παρατηρήσεις χρόνια κόπωση, αϋπνία, ευερεθιστότητα και μείωση της παραγωγικότητας.
Πώς θα το ξεπεράσεις: Αφού αναγνωρίσεις τα σημάδια της εξουθένωσης, δώσε στον εαυτό σου χρόνο για ξεκούραση και επαναφόρτιση, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα κάνεις ένα διάλειμμα από τον δρόμο της αυτοβελτίωσης.
Όταν αγνοείς την αποδοχή του εαυτού σου
Ένα κομμάτι της υγειούς αυτοβελτίωσης είναι η αποδοχή του εαυτού σου. Αυτό περιλαμβάνει την αναγνώριση και την αποδοχή των δυνατών και αδύναμων σημείων μας. Όταν στοχεύουμε στην αυτοβελτίωση επειδή δεν αποδεχόμαστε τον εαυτό μας θα οδηγηθούμε σε μια ατέρμονη προσπάθεια για αλλαγή, με γνώμονα την πεποίθηση ότι δεν είμαστε αρκετά καλοί στο παρόν.
Πώς θα το ξεπεράσεις: Πρέπει να θυμάσαι πως η πραγματική ανάπτυξη συμβαίνει όταν αποδεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι. Ύστερα, μπορούμε να δούμε ποιες προσπάθειες μπορούμε να κάνουμε για να αναπτυχθούμε, με το υλικό που έχουμε, δηλαδή εμάς!
Όταν θέτεις μη ρεαλιστικούς στόχους
Όταν ξεκινάς ένα ταξίδι αυτοβελτίωσης το πρώτο βήμα είναι ο καθαρισμός στόχων. Πολλές φορές όμως ο υπερβάλλον ζήλος μας, μας οδηγεί στον καθορισμό μη ρεαλιστικών στόχων και πολλές φορές αδυνατούμε να τους κατακτήσουμε. Η αδυναμία μας να κατακτήσουμε αυτούς τους στόχους είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε αισθήματα ανεπάρκειας και αποτυχίας.
Πώς θα το ξεπεράσεις: Επειδή συνήθως οι προσδοκίες βασίζονται σε κοινωνικά πρότυπα ή συγκρίσεις με άλλους, η λύση είναι να ψάξουμε μέσα μας τι πραγματικά θέλουμε. Έτσι θα μπορέσουμε να θέσουμε εφικτούς στόχους που μας κινητοποιούν, χωρίς να μας εξουθενώνουν.
Όταν αποτελεί μια μορφή αποφυγής
Είναι δύσκολο να αντιμετωπίσεις κατά πρόσωπο τα προβλήματα σου, γι’αυτό και μερικές φορές, χρησιμοποιούμε την αυτοβελτίωση για να αποσπάσουμε την προσοχή μας από τα βαθύτερα, υποκείμενα ζητήματα. Αυτό μπορεί να είναι μια μορφή διαφυγής, όπου εστιάζουμε στη βελτίωση επιφανειακών πτυχών της ζωής μας, αντί να αντιμετωπίσουμε πιο σημαντικές συναισθηματικές ή ψυχολογικές προκλήσεις.
Πώς θα το ξεπεράσεις: Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση αυτών των βαθύτερων ζητημάτων μπορεί να οδηγήσει σε πιο ουσιαστικές και διαρκείς αλλαγές μακροπρόθεσμα, ακόμα κι αν στο παρόν η αντιμετώπιση τους σου φαίνεται δύσκολη υπόθεση.
Τι να κάνεις αν η αυτοβελτίωση νιώθεις ότι σε «σαμποτάρει»
Κάνε ένα βήμα πίσω. Προσπάθησε αρχικά να αναγνωρίσεις το κακό που μπορεί να σου κάνει το κυνήγι της αυτοβελτίωσης, ώστε να μπορέσεις να το ξεπεράσεις. Φρόντισε να είσαι ευγενική με τον εαυτό σου και να δεις μέσα σου τι πραγματικά σε κάνει χαρούμενη.
