Άσχετα με το αν έχουμε καλή φωνή ή όχι, όλοι τραγουδάμε κάποιες στιγμές. Στο μπάνιο, στο αυτοκίνητο, σε πάρτυ, σε  συναυλίες. Το αγαπημένο μας τραγούδι αρκεί για να καταστείλει την ντροπή που ενδεχομένως νιώθουμε και να μας παρασύρει στο ρυθμό του. Δεν έχουν σημασία ούτε τα… κοκοράκια που κάνουμε, ούτε οι αυτοσχεδιασμοί μας στους στίχους. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι όταν τραγουδάμε, νιώθουμε ανάλαφροι και ευτυχισμένοι. Το τραγούδι έχει κάτι μοναδικό, που μας ανακουφίζει. Είναι σαν να πατάμε pause σε ό,τι συμβαίνει και να μεταφερόμαστε σε άλλη διάσταση. Ταυτόχρονα, όμως, μας συνδέει με τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω μας.

«Το τραγούδι είναι μία εμπειρία στην οποία συμμετέχει όλο το σώμα μας, προσφέροντας ευκαιρίες για στοχευμένες, βαθιές αναπνοές, ενώ ταυτόχρονα ενεργοποιεί την απελευθέρωση ενδορφίνης και ντοπαμίνης και φέρνει επίγνωση σε σώμα και νου» λέει η Lisa Townsend, που ειδικεύεται στη μουσικοθεραπεία. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι το τραγούδι μάς ξεαγχώνει και μας ανεβάζει ψυχολογικά. Διάφορες επιστημονικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει κατά καιρούς τα οφέλη της μουσικής και του τραγουδιού για την ψυχική υγεία μας. Το νέο δεδομένο που προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι είναι ότι το τραγούδι επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου μας σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη θεραπεία ασθενών που βρίσκονται σε αφασία -κατάσταση πολύ συνηθισμένη μετά από ένα εγκεφαλικό, κατά την οποία ο ασθενής εμφανίζει δυσκολία στην άρθρωση των λέξεων και γενικότερα στην επικοινωνία.

«Το τραγούδι χρησιμοποιείται σαν εργαλείο προπόνησης αυτών των ασθενών» λέει ο επικεφαλής καθηγητής Teppo Särkämö σε σχετική δημοσίευση του Horizon, περιοδικού έρευνας και καινοτομίας της E.E. Πολύ συχνά συστήνεται η θεραπεία του μελωδικού επιτονισμού (melodic intonation therapy), στη διάρκεια της οποίας ενθαρρύνονται να τραγουδήσουν απλές καθημερινές φράσεις και ως διά μαγείας βρίσκουν τις λέξεις να το κάνουν, ενώ δυσκολεύονται να μιλήσουν! Η πρόοδος τους είναι μεγάλη και την καταλαβαίνουν τόσο οι ίδιοι όσο και οι φροντιστές τους, με τους οποίους έρχονται πιο κοντά μέσα από την όλη διαδικασία.

Στόχος των νευροεπιστημόνων και ψυχολόγων του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι ήταν να μελετήσουν πώς το μυαλό μας επεξεργάζεται τα τραγούδια καθώς μεγαλώνουμε. Με τη βοήθεια της λειτουργικής απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού (FMRI) σε νέους, μεσήλικες και υπερήλικες που συμμετείχαν σε χορωδίες διαπίστωσαν πόσο σημαντικό είναι το τραγούδι στα διάφορα στάδια της ζωής του ανθρώπου. Τα αποτελέσματά τους έδειξαν ότι, καθώς μεγαλώνουμε, τα δίκτυα του εγκεφάλου που εμπλέκονται στο τραγούδι υφίστανται λιγότερες αλλαγές από εκείνα που συσχετίζονται με την ομιλία. Ουσιαστικά το τραγούδι φαίνεται να είναι πιο ανθεκτικό στο πέρασμα του χρόνου.

Αλλά δεν αρκεί να είσαι απλός ακροατής. Το σημαντικό είναι να έχεις ενεργή συμμετοχή. «Όταν τραγουδάς, παρατηρείται έντονη δραστηριότητα στον μετωπιαίο και βρεγματικό λοβό του εγκεφάλου – περιοχή που ελέγχει τη συμπεριφορά σου – και χρησιμοποιείς περισσότερους γνωστικούς και κινητικούς πόρους, καθώς προσπαθείς να ελέγξεις τη φωνή σου και να εκτελέσεις το τραγούδι» λέει ο καθηγητής Särkämö. Έτσι εξασκείς το μυαλό σου, βελτιώνεις τη λειτουργία του και το προφυλάσσεις από γνωστικές διαταραχές στο μέλλον.

Στο εξωτερικό που η συμμετοχή σε χορωδίες αποτελεί συνηθισμένο χόμπι των ηλικιωμένων, έχει διαπιστωθεί ότι οι συμμετέχοντες έχουν πολλαπλά οφέλη. Εκτός από τα προφανή που είναι η διασκέδαση και η κοινωνικοποίηση, παρουσιάζουν βελτιωμένη ακουστική και γνωστική λειτουργία σε σχέση με συνομήλικους τους που δεν τραγουδούν σε χορωδίες. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η μουσική χρησιμοποιείται για την ανάκοψη της πορείας του Αλτσχάιμερ σε ασθενείς που βρίσκονται σε αρχικά στάδια της νόσου. «Ο εγκέφαλος είναι όπως ένας μυς. Όσο τον εξασκείς τον διατηρείς σε φόρμα. Αν χρησιμοποιείς το μυαλό σου για να τραγουδήσεις, τον βάζεις σε διαδικασία να θυμηθεί. Φυσικά, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να το πετύχεις, αλλά το τραγούδι είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς μπορεί να βελτιώσει κανείς τη λειτουργία του εγκεφάλου του» λέει ο Christian A. Drevon, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Όσλο.

Τραγούδα τώρα για να θυμάσαι μετά
Cottonbro Studio / Pexels

Αν παρόλα αυτά δυσκολεύεσαι να αφεθείς ή σε ενοχλεί ο ήχος της φωνής σου όταν τραγουδάς, θυμήσου τα λόγια της μουσικοθεραπεύτριας Lisa Townsend: «Όλοι έχουμε μέσα μας τη μουσική. Η καρδιά σου χτυπάει σε τέλειο ρυθμό. Η ομιλία σου έχει μια φυσική διακύμανση του τόνου -μια υπέροχη μελωδία από μόνη της. Ξέρεις πότε κάτι συντονίζεται μαζί σου και πότε βρίσκεσαι σε αρμονία με τον εαυτό σου και με τους άλλους». Κλείσε λοιπόν τα μάτια και κάν’ το σαν παιχνίδι. Δεν έχει καμία σημασία αν θα τραγουδήσεις Beatles (όπως εγώ), Rihanna, Rolling Stones ή… Βέρτη. Ούτε αν θυμάσαι όλους τους στίχους. Μπορείς να ακολουθήσεις τη συμβουλή της Townsend και να λες όλο το τραγούδι με λαλαλα, νανανα ή ό,τι άλλο σου αρέσει. Η ανακούφιση και τα οφέλη θα είναι ίδια.