Η κρίση πανικού είναι ένα φαινόμενο που στις μέρες μας λαμβάνει διαστάσεις επιδημίας. Αποτελεί ένα από τα συχνότερα και σημαντικότερα θέματα που επιβαρύνουν ψυχικά τον άνθρωπο και είναι ένας από τους συνηθέστερους λόγους για τους οποίους κάποιος απευθύνεται σε έναν ψυχοθεραπευτή.

Το άτομο που βιώνει την κρίση πανικού υποφέρει από έντονα και επώδυνα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα. Οι κρίσεις αυτές συνήθως εμφανίζονται ή εντείνονται σε περιόδους μεγάλης συναισθηματικής φόρτισης (δύσκολες κοινωνικές συνθήκες όπως η τρέχουσα πανδημία, θέματα υγείας, γάμος, γέννηση παιδιού, διαζύγιο, μετακόμιση, αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος, ανεργία κ.ά.). Σε κάποιες περιπτώσεις αρκεί μία «άσχημη» στιγμή μέσα στην ημέρα για να πυροδοτήσει μια κρίση πανικού. Σε άλλες στιγμές μπορεί να παρουσιαστεί ξαφνικά σε στιγμές ξεκούρασης, χαλάρωσης ή και στον ύπνο· με αυτό τον τρόπο το σώμα ξεσπάει και αποβάλει την ένταση που είχε συσσωρεύσει.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα που αναφέρονται συχνότερα είναι: ιδρώτας, αίσθηση πίεσης ή και πόνος στο στήθος, ταχυκαρδία, ταχύπνοια ή βραδύπνοια, τρέμουλο, ξηροστομία, ρίγη, έξαψη, ναυτία, πονοκέφαλος, πόνος στο στομάχι, ζαλάδα ή και θολούρα, μούδιασμα, τάση για λιποθυμία, αίσθηση απώλειας ελέγχου του σώματος, φόβος του θανάτου, αίσθηση απώλειας της επαφής με το περιβάλλον (σύμφωνα με τη βιβλιογραφία θα πρέπει να καλύπτονται τέσσερα από τα παραπάνω για να διαγνωσθεί η κρίση πανικού).

Σκέψεις που περιλαμβάνει μια κρίση πανικού

Τα συμπτώματα συνοδεύονται από σκέψεις όπως «θα τρελαθώ», «θα χάσω το μυαλό μου», «δεν θα μπορώ να ελέγξω τον εαυτό μου», «θα πεθάνω» ή «θα πάθει κακό ένας δικός μου άνθρωπος», «θα ντροπιαστώ»· ταυτόχρονα το άτομο κατακλύζεται από πολύ έντονο φόβο και τρόμο και αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ξεφύγει.

Συναισθήματα

Το άτομο βιώνει μόνιμα ή περιστασιακά στη ζωή του μια αίσθηση «ασφυξίας», ότι δεν μπορεί να «αναπνεύσει εσωτερικά», δεν έχει τον χώρο που χρειάζεται για να «υπάρχει», έτσι όπως επιθυμεί.

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω την κρίση πανικού;

Ιατρικός έλεγχος

Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού συχνά μοιάζουν με σωματικών ασθενειών όπως το έμφραγμα, το εγκεφαλικό, καρδιολογικά προβλήματα, θυροειδής, κ.ά. Είναι σημαντικό να προβείς σε ιατρικό έλεγχο ώστε να αποκλείσεις τον οργανικό παράγοντα και να έχεις γνώση για την κατάστασης της σωματικής σου υγείας.

Ενημέρωση-κατανόηση

Είναι βοηθητικό να γνωρίζεις ότι τα συμπτώματα που έχεις κατά τη διάρκεια της κρίσης πανικού δεν είναι απειλητικά για τη σωματική σου υγεία (παρόλο που μπορεί να τα βιώνεις έτσι) και είναι απόρροια της κρίσης. Την ώρα που βιώνεις την κρίση πανικού μπορείς να καθησυχάσεις τον εαυτό σου λέγοντας:

  • Αυτό που βιώνω είναι κρίση πανικού, δε θα πάθω τίποτα, δεν κινδυνεύω, δεν θα πεθάνω, δεν θα τρελαθώ, δεν θα γίνω ρεζίλι. Έχει αρχή-μέση και τέλος, θα τελειώσει.
  • Εάν βρίσκεσαι κάπου με πολύ κόσμο μπορείς να βρεις ένα χώρο, ώστε να μείνεις για λίγο μόνος σου και να έρθεις σε επαφή με τον εαυτό σου.
  • Επίσης, εάν είσαι μαζί με κάποιο άτομο που εμπιστεύεσαι μπορείς να το ενημερώσεις για αυτό που σου συμβαίνει και να του ζητήσεις να είναι δίπλα σου.

Κρίση πανικού & αναπνοή

Τοποθέτησε τα χέρια σου στο πρόσωπο σου καλύπτοντας το στόμα και τη μύτη και ανέπνευσε ήρεμα από τη μύτη. Μέσα από την αναπνοή αποφορτίζεται η ένταση και δίνεται στο σώμα και στο νου ένα μήνυμα ηρεμίας και καθησυχασμού.

Αυτοφροντίδα

Φρόντιζε την καθημερινότητα σου ώστε να περιλαμβάνει δραστηριότητες που σε ευχαριστούν και φροντίζουν την ψυχή και το σώμα σου. Οφείλουμε στον εαυτό μας να έχουμε ένα περιεχόμενο ζωής μέσα στο οποίο να υπάρχουν στιγμές χαλάρωσης, χαράς, σύνδεσης με τον εαυτό. Όταν το χάνουμε όλο αυτό χτίζουμε ένα πρόσφορο έδαφος για την καλλιέργεια μίας κρίσης.

Αντίσταση στην αποφυγή

Το άτομο που έχει αντιμετωπίσει μία σειρά από κρίσεις πανικού θέλοντας να προστατέψει τον εαυτό του από το να μην το βιώσει ξανά, μπορεί να υιοθετεί συγκεκριμένες συμπεριφορές «ασφάλειας». Για παράδειγμα αποφεύγει την επίσκεψη σε μέρη όπου εμφανίστηκε η κρίση πανικού, αναζητά διαβεβαιώσεις από δικούς του ανθρώπους ή επαγγελματίες υγείας ότι δεν θα ξανασυμβεί, αναπτύσσει εξάρτηση από αντικείμενα που τον κάνουν να νιώθει ασφάλεια, ακολουθεί συγκεκριμένες πρακτικές για την διεκπεραίωση αναγκαίων εργασιών.

Οι στρατηγικές αυτές προσφέρουν ανακούφιση βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα όμως συντελούν στην διαιώνιση του προβλήματος. Αυτό συμβαίνει επειδή ο άνθρωπος προσαρμόζοντας την ζωή του στην αποφυγή των ερεθισμάτων που οδηγούν στις κρίσεις πανικού δημιουργεί για τον ίδιο, χωρίς να το συνειδητοποιεί, μία νοητική και πολλές φορές πρακτική φυλακή. Έτσι καταλήγει να ελέγχεται από τον φόβο του κάτι το οποίο τον οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο διατήρησης της αρνητικής κατάστασης. Ξεκίνα να παρατηρείς και να αντιστέκεσαι στην υλοποίηση των αποφυγών που σε κρατούν εγκλωβισμένο σε αυτό τον φαύλο κύκλο.

Δώσε χώρο και χρόνο σε όλες τις πλευρές του εαυτού σου

Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τον κάθε άνθρωπο με ένα παζλ που αποτελείται από πολλά και διαφορετικά κομμάτια. Είναι σημαντικό να σου επιτρέψεις να ακούσεις τις ανάγκες που έχουν όλες σου οι πλευρές σου, ακόμα και αυτές που έχεις μάθει να παραμελείς. Μπορεί να μην μπορείς να υλοποιήσεις τη δεδομένη χρονική στιγμή όλα σου θα θέλω. Ωστόσο είναι σημαντικό να έχεις επίγνωση των αναγκών σου και να μην καταπιέζεις τον εαυτό σου.

Κρίση πανικού & φαρμακευτική αγωγή

Εάν νιώθεις ότι η συμπτωματολογία είναι πολύ έντονη και επηρεάζει τη λειτουργικότητα και την καθημερινότητά σου είναι βοηθητικό να λάβεις την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, ώστε να επιτευχθεί η ύφεση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, είναι σημαντικό να δουλέψεις μέσα από την ψυχοθεραπεία τα βαθύτερα αίτια που οδηγούν στην εμφάνιση της κρίσης πανικού.

Πώς μπορεί η συστημική υπαρξιακή ψυχοθεραπεία να σε βοηθήσει;

Η λέξη «κλειδί» στην αντιμετώπιση και εντέλει ίαση της κρίσης πανικού είναι η επιθυμία. Μέσα στο γραφείο του θεραπευτή, ο θεραπευόμενος δίνει φωνή σε όλες τις πλευρές του εαυτού του, δημιουργώντας τον απαραίτητο χώρο για να ακουστούν καταπιεσμένες ανάγκες που δεν είχε επιτρέψει την έκφραση τους. Ερχόμενος σε επαφή με την προσωπική του αλήθεια παύει να συντηρεί καταστάσεις καταπίεσης αυτών των επιθυμιών και μέσα από μια καθαρή ματιά αποφασίζει πλέον ποιες είναι εκείνες που θέλει πραγματικά να τους δώσει υπόσταση και ποιες να αφήσει.

Μέσα από αυτή την θεραπευτική ζύμωση μπορεί να αναδυθούν συγκεκριμένοι προσωπικοι στόχοι:

  • Να επιτρέψω στη ζωή μου τη χαρά παρόλο που στην οικογένεια μου κυριαρχούσε ή και επιβαλλόταν η θλίψη.
  • Να μου επιτρέψω την οικονομική αφθονία ακόμα και αν στην οικογένεια μου άκουγα ότι υπάρχει οικονομική στέρηση.
  • Να ανοιχτώ σε μία συντροφική σχέση αγάπης ανεξάρτητα από το αν η σχέση των γονιών μου ήταν έντονα συγκρουσιακή.
  • Να δεχθώ την επιτυχία αν και μου έλεγαν ότι δεν αξίζω.
  • Να βάλω προτεραιότητα την αυτοφροντίδα μου έστω και αν έχω μάθει πρωταρχικά να ικανοποιώ τους άλλους.
  • Να εγκαταλείψω το ρόλο που μου δόθηκε στην οικογένεια καταγωγής μου και να συνδεθώ εκ νέου μαζί της μέσα από τη νέα μου ταυτότητα, χωρίς να νιώθω ενοχές.

Έτσι ο θεραπευόμενος καλείται να προβεί στα προσωπικά του συμπεράσματα και να πάρει τις δικές του αποφάσεις ζωής. Είναι σημαντικό μέσα από αυτή την διεργασία να διαβάσει το σύμπτωμα (δηλαδή την κρίση πανικού), όχι καταγράφοντας τον εαυτό του ως προβληματικό, αλλά ως μια πληροφορία ενός παραμελημένου του κομματιού που ζητά την προσοχή που δικαιούται για να μπορέσει και αυτό να εξωτερικευτεί, να εκφραστεί. Μέσα από το δρόμο της αυτογνωσίας το άτομο συνδέεται με τον αληθινό του εαυτό και υπερασπίζεται την επιθυμία του για ζωή ισορροπώντας τα πρέπει με τα θέλω.