Την πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με τον όρο αποτοξίνωση ντοπαμίνης ήταν μέσα από κάποια βίντεο στο YouTube στα οποία έβλεπα άτομα αποφασισμένα να δοκιμάσουν αυτή την τεχνική και μου φαίνονταν πραγματικά ταλαιπωρημένοι και βασανισμένοι.
Η ντοπαμίνη είναι η ορμόνη που παράγεται όταν κάνεις δραστηριότητες που σου προσφέρουν κάποια ευχαρίστηση, περνώντας ας πούμε χρόνο στα social media, τρώγοντας ζάχαρη, αλλά κάνοντας και πράγματα τα οποία μας βοηθούν στην υγεία μας, όπως η γυμναστική ή το διάβασμα. Αλλά δεν εκκρίνεται μόνο κατά τη διάρκεια που κάνεις, βλέπεις, γεύεσαι και ακούς τα πράγματα που σε ευχαριστούν, αλλά και από το αίσθημα προσμονής τους.
Δικαίως, λοιπόν, έχει χαρακτηριστεί η ορμόνη της ευτυχίας και της απόλαυσης, και η έλλειψη της μπορεί να συνδέεται με την κατάθλιψη, της οποίας σύμπτωμα είναι, μεταξύ άλλων, η ανικανότητα του ατόμου να αισθανθεί προσμονή ή ευχαρίστηση από δραστηριότητες που συνήθως το ευχαριστούν.
Οπότε γιατί να θέλει κάποιος να βασανίσει τον εαυτό του κάνοντάς τον να παράγει λιγότερη από την ορμόνη που θα τον κάνει πιο χαρούμενο;
Η ιδέα της αποτοξίνωσης πρωτοσυζητήθηκε από τον ψυχίατρο dr. Cameron Sepah, τον Οκτώβριο του 2019, όταν μέσα από ένα άρθρο του στο LinkedIn με τίτλο “Dopamine Fasting 2.0” παρουσίασε μια τεχνική βασισμένη σε στοιχεία για τη διαχείριση εθιστικών συμπεριφορών, περιορίζοντας τες σε συγκεκριμένες περιόδους και εξασκώντας την αποχή από την παρορμητική εμπλοκή σε αυτές, προκειμένου να ανακτηθεί η ευελιξία της συμπεριφοράς.
Η μέθοδος αυτή επιδιώκει να βοηθήσει τους ανθρώπους να αμφισβητήσουν τις ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές και να αποκτήσουν τον έλεγχο του συνεχούς βομβαρδισμού ανθυγιεινών ερεθισμάτων στη ζωή τους, είτε αυτά είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι διαφημίσεις, η πορνογραφία ή ο τζόγος. Μάλιστα, δεν παροτρύνει την καθολική διακοπή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά μόνο αν έχει προσπαθήσει το άτομο παλιότερα να τα κόψει αλλά δεν τα κατάφερε, ή αν το γεμίζουν στρες ή το επηρεάζουν αρνητικά σε άλλες μορφές της ζωής του, όπως η δουλειά του ή οι διαπροσωπικές του σχέσεις.
Η βασική ιδέα της αποτοξίνωσης από την ντοπαμίνη ενθαρρύνει τα άτομα να αισθανθούν όλα εκείνα τα συναισθήματα που τους κάνουν να νιώθουν άβολα, όπως η βαρεμάρα και η μοναξιά, αντί να τρέχουν να ανακουφιστούν με εθιστικές δραστηριότητες που θα προσφέρουν εφήμερη ευχαρίστηση.
Οπότε βλέπουμε ότι η πρακτική αυτή παροτρύνει το άτομο να σταματήσει τις εθιστικές συμπεριφορές που κατά συνέπεια αυξάνουν την έκκριση ντοπαμίνης και όχι την ντοπαμίνη αυτή καθ’ αυτή. Με την αντίσταση στην άμεση ικανοποίηση μπορεί κανείς να επιτύχει πράγματα που θα τον κάνουν να αισθανθεί πιο γεμάτος και να θέσει μακροπρόθεσμους στόχους απαγκιστρώνοντας τον εαυτό του από καταναγκαστικούς και χρονοβόρους αντιπερισπασμούς.
Η μέθοδος αυτή όπως φαίνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει παρεξηγηθεί αρκετά από τους χρήστες, οι οποίοι αντί να κόψουν απλά τις εθιστικές συμπεριφορές, όπως την υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης ή τις πολλές ώρες που περνάνε μπροστά από το κινητό, επιλέγουν να κόψουν και τις υγιεινές συνήθειες που τους παράγουν ντοπαμίνη, όπως τη γυμναστική και την κοινωνικοποίηση με άλλα άτομα που αποτελούν και μία εναλλακτική των τοξικών συμπεριφορών.
Για αυτή την παρεξήγηση πιθανόν να φταίει η ονομασία της μεθόδου. Μέσω της διακοπής των εθιστικών συνηθειών δε μειώνεται η ντοπαμίνη που θα εκκρίνει το σώμα, εν αντιθέσει, αυξάνεται, καθώς αυξάνεται η ανυπονομονησία να κάνει το άτομο κάτι που θα το ευχαριστήσει πραγματικά. Επίσης, η απομάκρυνση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βελτιώνει την ψυχολογία και σίγουρα αυξάνει την παραγωγικότητα.
Πόσο καιρό πρέπει να διαρκεί η αποτοξίνωση ντοπαμίνης;
Ο ψυχίατρος Dr. Sepah, προτείνει η αποτοξίνωση να γίνεται ανά διαστήματα τα οποία θα συνδυάζονται με την ξεκούραση και θα μπορεί κανείς να την εντάξει στο πρόγραμμα του, να την εφαρμόζει δηλαδή κάποιες ώρες στο τέλος της μέρας και μια μέρα την εβδομάδα και μία εβδομάδα τον χρόνο. Ανάλογα με το πώς ανταποκρίνεται ο κάθε ένας σε αυτούς τους χρόνους μπορεί να αυξάνει το χρονικό διάστημα.
