Πότε είναι η σωστή ώρα να μιλήσουμε για το σεξ στα παιδιά μας και τι μπορούμε να αποτρέψουμε κάνοντας αυτή την κάπως άβολη για πολλούς γονείς συζήτηση; Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι η καλύτερη πρόληψη που μπορούμε κάνουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε τις άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της σεξουαλικής κακοποίησης στην ψυχική και σωματική υγεία ενός παιδιού.
Δυστυχώς, τα νούμερα σχετικά με τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων είναι απογοητευτικά. Σύμφωνα με έρευνα (Martin & Silverstone, 2016), 1 στα 6 κορίτσια και 1 στα 12 αγόρια αποτελούν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης μέσω της σωματικής επαφής. Και λέμε πως είναι απογοητευτικά γιατί τα ποσοστά αυτά δεν αντιπροσωπεύουν τον πραγματικό αριθμό, καθώς τα δύο τρίτα των παιδιών, τα οποία έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση δεν το αποκαλύπτουν ποτέ, ενώ αρκετές σχετικές μαρτυρίες δε φτάνουν ποτέ μέχρι τις αστυνομικές αρχές.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών περιλαμβάνει τη συμμετοχή ανηλίκου κάτω των 18 ετών σε σεξουαλική δραστηριότητα την οποία δεν κατανοεί πλήρως ή για την οποία δεν είναι σε θέση να συναινέσει ή δεν είναι αναπτυξιακά ώριμο ή παραβιάζει τους νόμους. Η σεξουαλική κακοποίηση περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως σωματική επαφή (π.χ. αγγίγματα, «χάιδεμα», διείσδυση), μπορεί όμως και όχι (επίδειξη πορνογραφίας, βιντεοσκόπηση, ηδονοβλεψία, επιδειξιμανία).
Παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι ενήλικες που υπήρξαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης κατά την παιδική τους ηλικία, έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εκδηλώσουν μία σειρά από παθολογικές συμπεριφορές, μεταξύ των οποίων οργανικές/σωματικές, ψυχολογικές, και σεξουαλικές διαταραχές σε σύγκριση με άτομα που δεν έχουν κακοποιηθεί.
Οπότε που καταλήγουμε; Στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Όπως είχε αναφέρει και σε παλαιότερή της συνέντευξη η Μαργαρίτα Γερούκη, πρώην Σχολική Σύμβουλος, συγγραφέας εκπαιδευτικού υλικού για τη Σεξουαλική Αγωγή και κάτοχος βραβείου Αριστείας και Καινοτομίας στη Σεξουαλική Αγωγή (2019), από τον Παγκόσμιο Οργανισμό για τη Σεξουαλική ΥΓΕΙΑ, για την ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού, “η σεξουαλικότητα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης, αφού από τότε που γεννιόμαστε μέχρι να πεθάνουμε είμαστε σεξουαλικά ενεργοί. Το πως τη χρησιμοποιούμε έχει και σχέση και με το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Αλλιώς ήταν μια γυναίκα στην Ελλάδα της δεκαετίας του ‘60 και αλλιώς είναι σήμερα. Αλλιώς είναι μια γυναίκα στην Ευρώπη και διαφορετικά στη Σαουδική Αραβία. Η σεξουαλικότητα επειδή είναι βίωμα έχει να κάνει πολύ με το πλαίσιο που εξελίσσεται. Όμως, επειδή αυτή η εμπειρία ξεκινά από τότε που γεννιόμαστε, άρα και η σεξουαλική αγωγή αρχίζει από τότε που αρχίζει οποιαδήποτε άλλη αγωγή. Το να ξέρει ένα παιδί για παράδειγμα τη σωστή ονομασία των γεννητικών του οργάνων, δεν πρέπει να περιμένουμε να φτάσει δεκαπέντε χρονών για να του το πούμε. Ούτε καν δέκα χρονών, θα πρέπει να του το πούμε από τότε που μιλάμε για τα μέλη όλου του σώματός του”.
Η σύμβουλος γονεϊκότητας και ειδικός πάνω στο positive parenting, Ραφαέλα Μιχαηλίδου, ανέφερε σε πρόσφατο post της τις 3 λάθος φράσεις, που ακούγονται από γονείς και εκπαιδευτικούς σχετικά με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, και προσπάθησε να τις διορθώσει.
“Η σεξουαλική ανάπτυξη περιλαμβάνει τις φυσικές και φυσιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν καθώς μεγαλώνει ένα παιδί, αλλά και τις γνώσεις και τις πεποιθήσεις που έρχονται μαζί, και σ’ αυτό φυσικά παίζει καθοριστικό ρόλο η οικογένεια το περιβάλλον, και ο τρόπος προσέγγισης.
Πολλές από τις φυσιολογικές συμπεριφορές που παρατηρούμε σε μικρά παιδιά τις παρεξηγούμε, με το μυαλό του ενήλικα, και κλέβουμε από το παιδί μας σημαντικές γνώσεις σχετικά με την ανάπτυξη και το σώμα του.
Όταν γνωρίζουμε περισσότερα, μπορούμε να στηρίξουμε και να καθοδηγήσουμε τα παιδιά μας πιο σωστά, με περισσότερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση.”.
Οι 3 παρανοήσεις για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που πρέπει να καταρριφθούν
1. “Το παιδί μου είναι πολύ μικρό για να ξεκινήσω αυτές τις συζητήσεις”
Η άποψη της ειδικού: Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινά από την ημέρα που γεννιέται ένα παιδί, από τον τρόπο που του αλλάζουμε την πάνα και του μιλάμε για το σώμα του.
2. “Αν μιλήσω στο παιδί μου για σεξ, είναι σαν να το ενθαρρύνω σε ανάλογες πράξεις”
Η άποψη της ειδικού: Η σεξουαλική ανάπτυξη ξεκινά από τη βρεφική ηλικία, και τα περισσότερα παιδιά δείχνουν περιέργεια προς το σώμα τους πολύ πριν γίνουν σεξουαλικά ενεργά.
3. “Δεν είναι δική μου δουλειά να μιλήσω στα παιδιά για θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, είναι δουλειά των γονέων τους”.
Η άποψη της ειδικού: Η οικογένεια είναι ο πρώτος δάσκαλος του παιδιού, αλλά οφείλω εφόσον δουλεύω με μικρά παιδιά να γνωρίζω κάθε κομμάτι της φυσιολογικής τους ανάπτυξης, για να μπορώ να τα καθοδηγήσω και να τα προστατεύσω.
