Από τα βασικά πράγματα που έμαθα ως… καταναλωτική μητέρα είναι ότι τα παιδιά κυρίως ΔΕΝ παίζουν με παιχνίδια που αγοράζουμε. Αντιθέτως απασχολούνται πολύ περισσότερο με είδη οικιακού εξοπλισμού βλέπε τάπερ, κατσαρόλες, μανταλάκια, καλαμάκια, πετσέτες κ.ο.κ. Εκείνο δε, που μπορεί να τα κάνει να ξεχαστούν για ώρες και πραγματικά να απολαύσουν κάθε λεπτό με όλη τους την ψυχή, είναι το παιχνίδι με νερά και χώματα. Δεν μου έκανε καμία εντύπωση λοιπόν που τα τελευταία χρόνια είδα να ξεφυτρώνουν σε διάφορα σημεία των πόλεων χώροι, που διοργανώνουν δραστηριότητες messy play.
Τι είναι το messy play
Το ακατάστατο παιχνίδι, όπως θα μπορούσε να μεταφραστεί στα ελληνικά είναι, σύμφωνα με τον art educator George Szekely, μέρος της ανάγκης των παιδιών για δημιουργικά πειράματα που περιέχουν τη μάθηση μέσα από το χάος. «Πρόκειται για ένα αισθητηριακό παιχνίδι -διεγείρει τις αισθήσεις- και δεν έχει κανόνες, περιορισμούς και οργάνωση. Καθοδηγείται εξολοκλήρου από τα παιδιά, που είναι ελεύθερα να εξερευνήσουν και να ανακαλύψουν διάφορα υλικά, να φτιάξουν μια δική τους ιστορία και να εκφράσουν μέσα από αυτή τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους» εξηγεί η Άννα Κουρκούλη, εργοθεραπεύτρια και διοργανώτρια των δραστηριοτήτων messy play στο Μαζί Μπορούμε στην Καβάλα. Στο παιχνίδι μπορούν να συμμετάσχουν παιδιά κάθε ηλικίας -από βρέφη μέχρι… ενήλικες- και να εξοικειωθούν με διάφορα φυσικά υλικά που διαφοροποιούνται ως προς την υφή και τη σύστασή τους, δηλαδή μπορεί να είναι υγρά ή στερεά, μαλακά ή σκληρά.
Τα οφέλη του messy play
Αν σκεφτούμε ότι οι πρώτες μας εμπειρίες ως παιδιά είναι συνδεδεμένες με κάποια από τις αισθήσεις μας, όπως λέει η Άννα, το messy play βοηθάει να ανακαλύψουμε τον κόσμο γύρω μας μέσα από αισθητηριακά ερεθίσματα. Τα παιδιά νιώθουν ελεύθερα, λαμβάνουν και αξιολογούν πληροφορίες από το περιβάλλον, εκφράζονται και οδηγούνται σταδιακά σε αυτό που αποκαλείται “αισθητηριακή ολοκλήρωση”. «Κάποια παιδιά μπορεί να δείχνουν αρνητικότητα προς κάποια υλικά, που σημαίνει ότι δεν τα ανέχονται πολύ εύκολα. Σιγά σιγά όμως αρχίζουν να προσαρμόζονται και εξοικειώνονται με αυτά» εξηγεί η Άννα, ενώ επισημαίνει και τα οφέλη του messy play στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών, καθώς καλλιεργείται η παρατήρηση, ενισχύεται η μνήμη τους και έρχονται σε επαφή με διάφορες έννοιες, με σχήματα και μεγέθη, που είναι χρήσιμα για την εξέλιξή τους.
Επίσης βελτιώνεται η λεπτή κινητικότητά τους, ο τρόπος που χρησιμοποιούν τα χέρια τους, πράγμα που βοηθάει πολύ σε προσχολικές δραστηριότητες όπως γράψιμο, σχεδίαση, κόψιμο, ενώ βελτιώνεται και συνολικά η κίνηση του σώματος, καθώς δεν είναι στατικό παιχνίδι αλλά μία δραστηριότητα χώρου. Για τα μικρότερα παιδιά, αποτελεί και προγλωσσική άσκηση, αφού μέσα από την επαφή με άλλα παιδιά μιμούνται ήχους και εκφράζουν συναισθήματα όπως χαρά ή ενθουσιασμό. Και βέβαια το messy play είναι πολύ δημιουργικό, αίρει τις απαγορεύσεις και καλλιεργεί τη φαντασία των παιδιών. Συγχρόνως όμως λειτουργεί και θεραπευτικά, φέρνοντάς τα αντιμέτωπα με μικροπροβλήματα που πρέπει να λύσουν πχ. να μην χωράνε τα υλικά που έχουν στη διάθεσή τους σε ένα μπολ και να πρέπει να αναζητήσουν διαφορετικό σχήμα ή μέγεθος δοχείου για να τα μεταφέρουν.
Messy play στο σπίτι περιορίζοντας το… messiness
Όσο ανεκτικός κι αν είναι ένας γονιός με την ακαταστασία, είναι δύσκολο να δώσει στο σπίτι την απεριόριστη ελευθερία που απαιτεί το messy play. Ευτυχώς όμως το εύρος των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει είναι τόσο μεγάλο, που αφήνει περιθώρια προσαρμογών. Αυτές είναι κάποιες από τις συμβουλές που θα πρέπει να ακολουθήσεις για να γλιτώσεις τη γενική καθαριότητα μετά το παιχνίδι.
- Χρησιμοποίησε κυρίως στερεά υλικά όπως φύλλα, πέτρες, ξυλαράκια, κοχύλια, υφάσματα, χαρτιά, αλλά και βρώσιμα είδη όπως μακαρόνια, όσπρια, ρύζι, δημητριακά. Η Άννα σε συμβουλεύει να προσφέρεις 3-4 υλικά συγχρόνως για να μπορέσει το παιδί να τα δει, να τα επεξεργαστεί, να τα συγκρίνει, να τα συνδυάσει και βέβαια να μη βαρεθεί γρήγορα.
- Δημιούργησε ένα χώρο παιχνιδιού που μπορεί να είναι ένα τραπέζι (ενδεχομένως με δίσκο ή εσοχή για να τοποθετηθεί λεκάνη), ένα σεντόνι ή ένα πλενόμενο χαλί στρωμένο στο πάτωμα, μία φουσκωτή πισίνα ή ακόμα και η μπανιέρα και προμήθευσέ το με πλαστικά δοχεία, ποτήρια, μπολάκια κτλ. που θα γεμίσει και θα αδειάσει με τα διαθέσιμα υλικά.
- Αν δώσεις χρώματα, φρόντισε να είναι από αυτά με την ειδική σήμανση ότι απομακρύνονται εύκολα με νερό και χωρίς τρίψιμο.
- Μην ξεχνάς ότι messy play είναι και το φαγητό, που έτσι κι αλλιώς συνδέεται με λέρωμα και καθάρισμα. Δώσε δυο τρία τρόφιμα στο παιδί και άφησέ το να τα ανακαλύψει με τα χέρια του. Εννοείται ότι μπορεί να σε βοηθήσει και στη μαγειρική ή στη ζαχαροπλαστική, καταλαμβάνοντας λίγο χώρο στον πάγκο της κουζίνας. Υπολόγισε μόνο λίγο μεγαλύτερη ποσότητα υλικών για να έχει πχ. ένα κομμάτι ζύμης στη διάθεσή του να παίξει.
- Βάλε και τη δική σου φαντασία να δουλέψει και σκέψου αισθητηριακά παιχνίδια που δεν λερώνουν πολύ! Μία ωραία ιδέα, που πολλοί ανακαλύψαμε στη διάρκεια της καραντίνας, είναι να μπει από βραδύς στην κατάψυξη ένα ταψί με νερό όπου έχουν βυθιστεί μερικά πλαστικά παιχνίδια (για πιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα μπορείς να ρίξεις και χρώμα μέσα στο νερό). Την επόμενη μέρα το παιδί θα πρέπει να διασώσει τους παγωμένους φίλους του χρησιμοποιώντας χλιαρό νερό και διάφορα εξαρτήματα όπως τα πλαστικά εργαλεία του, μία ξύλινη πιρούνα ή ένα ψαλίδι κατάλληλο για την ηλικία του.
- Σε κάθε περίπτωση, φρόντισε να είσαι παρών στη διάρκεια του παιχνιδιού. Για να είναι ασφαλές το messy play, δεν χρειάζεται καθοδήγηση, αλλά χρειάζεται επιτήρηση!
