Το φαινόμενο… doomscrolling! Ελέγχεις τις ειδήσεις πολλές φορές μέσα στην ημέρα; Ξοδεύεις μεγάλα χρονικά διαστήματα διαβάζοντας νέες ειδήσεις; Νιώθεις την επιθυμία να ελέγχεις τις ειδήσεις συχνά, επειδή φοβάσαι μήπως χάσεις κάποιο καινούριο νέο; Διαβάζεις πολλά άρθρα για το ίδιο θέμα; Προσηλώνεσαι στο να διαβάζεις αρνητικά άρθρα για ώρες; Νιώθεις αγανακτισμένος ή λυπημένος στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, αφού έχεις διαβάσει ειδήσεις; Παραμελείς άλλες σου υποχρεώσεις επειδή ελέγχεις συχνά τα νέα της ημέρας ή επειδή σε επηρεάζουν αρνητικά; Διαβάζεις ατελείωτα ειδησεογραφικά άρθρα και δυσκολεύεσαι να απεμπλακείς από τα συναισθήματα που σου προκαλούν σε σημείο που να επηρεάζεται η λειτουργικότητα σου στην καθημερινότητα;
Δυσκολεύεσαι να κοιμηθείς αφού έχεις διαβάσει ειδήσεις;
Εάν τα παραπάνω σου φαίνονται οικεία τότε ο όρος doomscroling είναι κάτι που σε ενδιαφέρει, ιδίως σε αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε.
Doomscrolling: Τι ακριβώς σημαίνει;
Το doomscrolling είναι η άσκοπη επίσκεψη σε αρνητικά άρθρα ειδήσεων, αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή άλλες πλατφόρμες κοινής χρήσης περιεχομένου. Ουσιαστικά, το να διαβάζεις τη μια αρνητική ιστορία μετά την άλλη. Μια καναδική μελέτη έχει αποκαλέσει αυτό το φαινόμενο “πανικό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης”. Είναι διαφορετικό από το να διαβάζεις τις ειδήσεις απλώς για να ενημερωθείς καθώς η συμπεριφορά αυτή μπορεί να γίνει κάπως ”εμμονική”
Το doomscrolling στην πανδημία του COVID-19
Η πανδημία του COVID-19 έχει αναδείξει το doomscrolling σε ένα σοβαρό πρόβλημα. Στην αρχή της Πανδημίας βασιζόμασταν στις συνεχείς ενημερώσεις από τις ειδήσεις για να έχουμε εικόνα της κατάστασης. Αυτό δημιούργησε τη συνήθεια να ελέγχουμε τις ειδήσεις πιο συχνά και αυτή η συνήθεια έγινε δύσκολο να διακοπεί καθώς η πανδημία εξελισσόταν με γρήγορους ρυθμούς. Επίσης, βρεθήκαμε να περνάμε το χρόνο μας στα τηλέφωνα και τους υπολογιστές μας πολύ περισσότερο, μια έρευνα στις Ηνωμένες Πολιτείες διαπίστωσε ότι ο χρόνος παραμονής στις οθόνες αυξήθηκε κατά 55% από το 2019 έως το 2020. Η πανδημία συνέπεσε ακόμα με την αύξηση της παραπληροφόρησης, τροφοδοτώντας μας με συναισθήματα όπως θυμό, φόβο και άγχος που μας κρατούν εγκλωβισμένους ενισχύοντας την επιθυμία μας να συνεχίσουμε να διαβάζουμε τη μία αρνητική είδηση μετά την άλλη.
Γιατί κάνουμε doomscrolling;
Οι άνθρωποι έχουμε βαθιά ριζωμένη μέσα μας την ανάγκη για ασφάλεια. Η ανάγκη αυτή μεγαλώνει όταν το εξωτερικό μας περιβάλλον είναι απρόβλεπτο και οι καταστάσεις βρίσκονται εκτός ελέγχου (όπως για παράδειγμα η περίοδος που βιώνουμε με την πανδημία).
Έχουμε την ψευδαίσθηση πως κρατάμε τον εαυτό μας ασφαλή διαβάζοντας αρνητικές ειδήσεις. Πιστεύουμε πως όσο πιο πολύ ενημερωμένοι είμαστε τόσο περισσότερο έχουμε προετοιμαστεί κατάλληλα, ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτά που ενδέχεται να συμβούν.
Τελικά μας βοηθάει;
Μέσα από το doomscroling συντηρούμε και διαιωνίζουμε μέσα μας το συναίσθημα του φόβου, της επερχόμενης καταστροφής και τείνουμε να ορίζουμε τη ζωή μας με βάση αυτό. Το αποτέλεσμα είναι ότι επιβαρύνουμε σημαντικά την ψυχική μας υγεία καθώς ζούμε σε μία μόνιμη προσμονή για το κακό που έρχεται. Έτσι αποσυνδεόμαστε από το παρόν και ζούμε σε ένα αυτοκατασκευασμένο μέλλον με αρνητικές προβολές για τη ζωή μας. Όλο αυτό έχει ένα πολύ σοβαρό ψυχικό κόστος το οποίο πληρώνουμε είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι. Καταλήγουμε να είμαστε εθισμένοι στην κατανάλωση ειδήσεων αναζητώντας την είδηση που θα μας ανακουφίσει από την επώδυνη συναισθηματική κατάσταση που βιώνουμε, αλλά αυτή η είδηση δεν έρχεται ποτέ ή ακόμα και να έρθει η ανακούφιση είναι προσωρινή.
Πρακτικοί τρόποι διαχείρισης του doomscrolling:
- Υπάρχουν κάποιοι ειδησεογραφικοί ιστότοποι οι οποίοι εστιάζουν στο να τρομάξουν και να σοκάρουν τον αναγνώστη. Περιόρισε τις πηγές πληροφόρησης σου και εστίασε στο να ενημερώνεσαι από πηγές που παρουσιάζουν τα νέα με αντικειμενικότητα και με ακρίβεια.
- Όρισε ένα χρονικό όριο που θα αφιερώνεις για την ενημέρωση σου (παράδειγμα 20 λεπτά την ημέρα).
- Παρατηρήστε τον εαυτό σου: εάν δείς ότι ”ξεφέυγεις΄΄ διαβάζοντας εμμονικά τη μία αρνητική είδηση μετά την άλλη, επισκέψου κάποιο άλλο ιστότοπο με διαφορετική θεματολογία, επίσης μπορείς να αφήσεις το κινητό ή να αποσυνδεθείς από τον υπολογιστή σου.
- Εστίασε μέσα στην καθημερινότητα σου σε πράγματα που σου δίνουν χαρά και νιώθετε ευγνωμοσύνη.
Συμφιλίωση με την αβεβαιότητα
Η αβεβαιότητα συμβαδίζει με τη ζωή. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα το μέλλον. Η αβεβαιότητα δεν περιορίζεται μόνο στα ζητήματα που σχετίζονται με την υγεία, καθώς απλώνεται και σε άλλους τομείς της ζωής όπως εργασία, και οικογενειακή ζωή, τα πάντα επηρεάζονται. Η ανησυχία από μόνη της δεν κάνει τίποτα πιο σίγουρο ή προβλέψιμο και σίγουρα δεν αλλάζει ό,τι είναι να συμβεί. Το να μπορείς να συμβιώνεις με την αβεβαιότητα είναι μια θεμελιώδης ψυχολογική ικανότητα που σε κάνει πιο ανθεκτικό στις αντιξοότητες. Η συνειδητοποίηση του ότι η αβεβαιότητα είναι ένα αναπόφευκτο μέρος της πραγματικότητας είναι απελευθερωτική σε έναν κόσμο όπου κανείς δεν μπορεί να έχει μια σίγουρη ή τελική απάντηση. Μπορείς να ελέγξεις κάποια πράγματα στη ζωή, αλλά δεν μπορείς να ελέγξεις τα πάντα. Όσο συμφιλιώνεσαι με αυτό το δεδομένο, τόσο περισσότερο χώρο και ενέργεια δίνεις στον εγκέφαλό να κατευθυνθεί προς άλλα πράγματα που έχει επιλέξει.
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πως δεν είμαστε έρμαια των συνθηκών της ζωής μας. Ακόμα και αν δεν μπορείς να ελέγξεις τις εξωτερικές συνθήκες σίγουρα υπάρχει κάτι που μπορείς να ορίσεις και αυτό είναι η δική σου στάση απέναντι στα γεγονότα. Ο τρόπος που έχεις αποφασίσει να υπάρχεις, οι αξίες πάνω στις οποίες επιθυμείς να στηρίξεις τη ζωή σου και οι πηγές από τις οποίες θέλεις να αντλείς δύναμη στις δύσκολες στιγμές σου. Όσο προσπαθούμε να ελέγξουμε το έξω τόσο χάνουμε τη σύνδεση με τον εαυτό μας, με την εσωτερική μας αλήθεια και αυτή η απομάκρυνση μας συνθλίβει.
Εάν βιώνεις αυτόν το φαύλο κύκλο, ίσως είναι μία προσωπική ευκαιρία να στραφείς εντός σου και να θέσεις κάποια εσωτερικά ερωτήματα, που μπορεί να φωτίσουν την έξοδο από αυτή την επαναλαμβανόμενη κατάσταση:
- Τι φοβάμαι τόσο πολύ και θέλω να τα ελέγχω όλα;
- Τι εμπειρίες ζωής έχω που μου έχουν δημιουργήσει την ανάγκη ελέγχου;
- Μήπως μεγάλωσα σε μια οικογένεια όπου τα άσχημα νέα είχαν σημαντική θέση;
- Μήπως έχω μέσα μου την πεποίθηση πως η ζωή είναι δύσκολη και ο κόσμος επικίνδυνος;
- Μήπως μεγάλωσα σε ένα ανασφαλές περιβάλλον και ως ενήλικας έχω ανάγκη να ελέγχω για να αισθάνομαι καλά;
- Η ανάγκη μου για έλεγχο με βοηθάει η με εξαντλεί;
- Ποια επιθυμώ να είναι η στάση μου προς τη ζωή ώστε να υποστηρίζω τον εαυτό μου;
- Από ποιες εσωτερικές πηγές μπορώ να αντλήσω την ασφάλεια που τόσο έχω ανάγκη;
- Νιώθω ότι μπορώ να βάλω τα όρια μου σε αυτά που συμβαίνουν έξω από μένα η κατακλιζομαι και πολλές φορές ορίζομαι από τις εξωτερικές συνθήκες;
Πώς μπορεί να με βοηθήσει η ψυχοθεραπεία;
Η ψυχοθεραπεία αποτελεί ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορείς να θέσεις στον εαυτό σου κάποια από τα παραπάνω ερωτήματα και να δώσεις τον χρόνο που χρειάζεται, ώστε να λάβεις τις προσωπικές σου απαντήσεις. Επίσης, να επεξεργαστείς την εσωτερική σου ανασφάλεια, να ακούσεις την επιθυμία σου να νιώθεις ασφαλής δημιουργώντας λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης της ανάγκης για έλεγχο, υπό το πρίσμα της φροντίδας προς τον εαυτό. Μέσα από αυτή τη διαδικασία ανοίγεται ο δρόμος προς την αυτογνωσία και την απελευθέρωση από εσωτερικά εμπόδια και περιορισμούς που σε κρατούν φυλακισμένη από το να ζήσεις όπως αληθινά επιθυμείς!
