Το στρες, προφανώς το γνωρίζεις και η ίδια από προσωπική εμπειρία, μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα στην καθημερινότητά σου. Το ψυχολογικό στρες αναφέρεται ως παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένης της νόσου του Graves και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Διαφορετικοί τύποι στρες και το χρονικό διάστημα που το βιώνεις μπορεί επίσης να επηρεάσουν την εκδήλωση φλεγμονώδους αυτοάνοσης νόσου. Δεν υπάρχει καμία γνωστή αιτία, ωστόσο, η οποία προκαλεί τα αυτοάνοσα νοσήματα.
Τι είναι το στρες
Το στρες είναι η ορμονική απάντηση του οργανισμού σε μια δυσκολία ή απειλή. Η λέξη στα αγγλικά σημαίνει τεντώνω, ζορίζω, φέρνω κάτι στα όρια του. Όταν ακούμε τη λέξη στρες οι περισσότεροι από εμάς σκέφτονται το συναισθηματικό στρες, όπως το άγχος για οικονομικά προβλήματα, κάποια απώλεια, χωρισμό κ.ά. Όμως επιπρόσθετα του συναισθηματικού στρες, οποιαδήποτε κατάσταση απειλεί την επιβίωσή μας παίρνει τη μορφή στρες για τον οργανισμό. Έχουμε, λοιπόν, μηχανικό στρες όπως ένα χτύπημα, χημικό στρες όπως η έκθεση σε τοξικούς παράγοντες, μεταβολικό στρες όπως η έλλειψη ζωτικών συστατικών, βιολογικό στρες όπως η έλλειψη ξεκούρασης, στρες που οφείλεται σε φυσικούς παράγοντες όπως η έκθεση σε ακτινοβολίες κ.ά.
Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα
Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι παθολογικές καταστάσεις που αναπτύσσονται λόγω του ότι το αμυντικό μας σύστημα στρέφεται εναντίον του ίδιου του οργανισμού και βλάπτει τα όργανα του σώματός μας. Έχουν περιγραφεί πάνω από 200 αυτοάνοσα νοσήματα. Ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος, η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, η Αυτοάνοση Θυρεοειδίτιδα, το Σύνδρομο του Sjogren, η Μυασθένεια, η Σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλα, είναι μόνον μερικά από αυτά τα νοσήματα.
Οι παράγοντες που οδηγούν το ανοσολογικό σύστημα να αναγνωρίζει δικά του στοιχεία σαν ξένα φαίνεται ότι είναι πολλοί. Μπορούμε όμως να τους κατατάξουμε σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:
- Σε παράγοντες που αφορούν το γενετικό υπόστρωμα του καθένα.
- Στο ορμονικό περιβάλλον του οργανισμού.
- Σε περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Τόσο από καλά τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες όσο και από ατομικές παρατηρήσεις φαίνεται ότι πολλά αυτοάνοσα νοσήματα όπως είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, το σύνδρομο Sjogren και τα αυτοάνοσα νοσήματα του θυρεοειδούς αδένα αρχίζουν ή επιδεινώνονται μετά από στρες. Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα, έχει παρατηρηθεί ότι, έχουν προηγηθεί της εμφάνισης των εκδηλώσεων της νόσου γεγονότα μεγάλης ή μικρότερης ψυχικής έντασης.
Επίσης, σε ένα ποσοστό γύρω στα 60% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα ενώ βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή σε ύφεση, γεγονότα της καθημερινής ζωής που προκαλούν μικρή ψυχική ένταση ή αρνητική διάθεση, όπως π.χ. πίεση στις εργασιακές σχέσεις, βίωση της προσπάθειας των εξετάσεων των παιδιών, κλπ μπορεί να προκαλέσουν έξαρση των εκδηλώσεων της νόσου, σύμφωνα με όσα λέει η Σκοπούλη Φωτεινή, Ομότιμη καθηγήτρια Παθολογίας Ανοσολογίας στο Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας Χαροκοπείου Παν/μίου.
Τι είναι μια διαταραχή που σχετίζεται με το στρες;
Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του στρες και της ύπαρξης μιας «διαταραχής που σχετίζεται με το στρες», στην οποία μια συγκεκριμένη, καλά καθορισμένη κατάσταση ή ασθένεια αναπτύσσεται μετά από ένα συγκεκριμένο και έντονα στρεσογόνο γεγονός. Ένα δραματικό παράδειγμα είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), στην οποία ένας σοβαρός σωματικός ή ψυχολογικός τραυματισμός οδηγεί σε μια σειρά από προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων δυσάρεστων, ενοχλητικών αναμνήσεων του τραυματικού γεγονότος, προβλήματα μνήμης, απάθεια και ευερεθιστότητα.
Αυτοάνοσα νοσήματα από άγχος: Υπάρχει σύνδεση;
Σε νέα μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν περισσότερους από 100.000 ανθρώπους που είχαν διαγνωστεί με διαταραχές που σχετίζονται με το στρες και συνέκριναν την τάση τους να αναπτύξουν αυτοάνοση νόσο τουλάχιστον ένα χρόνο αργότερα με 126.000 από τα αδέρφια τους και άλλα εκατομμύρια άτομα που δεν είχαν διαταραχές που σχετίζονταν με το στρες.
Η μελέτη έδειξε ότι τα άτομα που είχαν διαγνωστεί με μια διαταραχή που σχετίζεται με το στρες:
- είχαν περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με αυτοάνοσο νόσημα (περίπου εννέα ανά 1.000 ασθενείς που είχαν διαταραχές σχετιζόμενες με το στρες, αλλά μόνο έξι ανά 1.000 ασθενείς μεταξύ εκείνων που δεν είχαν διαταραχές που σχετίζονται με το στρες)
- είχαν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν πολλαπλά αυτοάνοσα νοσήματα
- είχαν υψηλότερο ποσοστό αυτοάνοσης νόσου εάν ήταν νεότεροι
Ισχύει και το αντίστροφο;
Είναι αποδεδειγμένο ότι οι ασθενείς διστάζουν να μιλήσουν για τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν. Ο Τομ Πόλακ από το Ινστιτούτο Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης στο Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου δηλώνει: «Γνωρίζουμε εδώ και αρκετό καιρό ότι η ύπαρξη μιας συστηματικής αυτοάνοσης νόσου μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία, αλλά η μελέτη αυτή δίνει μια εκπληκτική εικόνα για το εύρος και τον αντίκτυπο αυτών των συμπτωμάτων. Όλοι όσοι εργάζονται στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης με αυτούς τους ασθενείς θα πρέπει να ρωτούν τακτικά για την ψυχική ευεξία και οι ασθενείς θα πρέπει να υποστηρίζονται, ώστε να μιλούν χωρίς να φοβούνται ότι θα κριθούν. Κανένας ασθενής δεν πρέπει να υποφέρει σιωπηλά».
Η μελέτη έδειξε ότι οι ασθενείς συχνά διστάζουν να αναφέρουν στους κλινικούς γιατρούς τα προβλήματα ψυχικής υγείας που μπορεί να αντιμετωπίζουν, νιώθοντας μερικές φορές ότι μπορεί να στιγματιστούν. Οι ασθενείς ανέφεραν σε κάποιες περιπτώσεις ότι ακόμη και όταν μοιράζονταν με τους γιατρούς τα συμπτώματα ψυχικής υγείας, συχνά δεν σχολιάζονταν ή δεν καταγράφονταν με ακρίβεια ή και καθόλου.
