Όταν μια νεαρή μητέρα ρώτησε τον Αϊνστάιν τι θα μπορούσε να κάνει για να προετοιμάσει καλύτερα το πεντάχρονο παιδί της για το σχολείο και τη ζωή, έλαβε την εξής απάντηση: «Αν θέλετε το παιδί σας να γίνει έξυπνο, διαβάστε του παραμύθια. Αν θέλετε να γίνει πιο έξυπνο, διαβάστε του περισσότερα παραμύθια».
Γιατί τα παραμύθια είναι τόσο σημαντικά για την ανάπτυξη των παιδιών και πως επηρεάζουν τις πτυχές του χαρακτήρα τους και την κατανόηση του κόσμου στον οποίο θα ζήσουν ως ενήλικες, εξηγεί η Κλινική ψυχολόγος κα Αποστολία Ντέκοβα, MSc: Συμβουλευτική στον Επαγγελματικό Προσανατολισμό Συστημική – Οικογενειακή θεραπεύτρια.
Τα παραμύθια αποτελούν πόλο έλξης για εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρη την υφήλιο. Δεν είναι τυχαίο ότι υπάρχουν γραπτά και προφορικά σε όλους τους λαούς. Η απαράμιλλη γοητεία τους έγκειται στο γεγονός ότι η πλοκή τους είναι λιτή, κατανοητή, διαθέτουν μεγάλη ποικιλομορφία ηρώων, προβάλλουν αρχετυπικά πρότυπα και εμπειρίες, έχουν αίσιο τέλος, ενεργοποιούν τη φαντασία, την πίστη και την ενσυναισθηση. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά τα μετατρέπουν σε δυναμικό και πολύπλευρο μέσο ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού.
Η ταύτιση με τον πρωταγωνιστή
Η βασικότερη λειτουργία των παραμυθιών είναι η ανάπτυξη του μηχανισμού της ταύτισης, η οποία επιτρέπει στο παιδί να αναγνωρίσει, να συντονιστεί, να επεξεργαστεί κρυμμένα συναισθήματα, φόβους, σκέψεις και γενικότερα απωθημένες και περιθωριοποιημένες πλευρές του εαυτού του. Η ταύτιση με τον κεντρικό ήρωα προάγει την αυτορρύθμιση συναισθημάτων, την επίλυση εσωτερικών συγκρούσεων και την αυτογνωσία.
Επιπλέον παρέχουν τη δυνατότητα στο παιδί να βιώσει μεγάλη ποικιλία συναισθημάτων όπως: θυμός, φόβος, χαρά, θλίψη, αηδία, απογοήτευση, ζήλια κ.α έχοντας παράλληλα τη συναισθηματική απόσταση που χρειάζεται προκειμένου να μη βυθιστεί και απορροφηθεί από αυτά όπως πιθανόν θα συνέβαινε στην πραγματική του ζωή. Οι εμπειρίες, του κεντρικού ήρωα ουσιαστικά αντανακλούν τη δημιουργία, την κορύφωση και την αποκλιμάκωση των συναισθημάτων. Η αποκλιμάκωση επέρχεται με το αίσιο τέλος του παραμυθιού. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί διδάσκεται με έμμεσο τρόπο ότι όλων των ειδών οι εμπειρίες και συναισθήματα είναι απαραίτητα για τη δημιουργία μιας υγιούς ψυχοσυναισθηματικής ταυτότητας, η οποία δομείται μέσω της ολοκληρωμένης και σφαιρικής γνώσης εαυτού.
Πρότυπα μίμησης ή αποφυγής
Μια άλλη σημαντική πτυχή των παραμυθιών είναι η βιωματική εκμάθηση κοινωνικών κανόνων, τρόπων συμπεριφοράς και υψηλών ηθικών αξιών όπως: δικαιοσύνη, καλοσύνη, ισότητα, σεβασμός, αποδοχή, ειλικρίνεια, άμιλλα κ.α. Η διαδικασία αυτή επιτυγχάνεται μέσω του μηχανισμού της ενδοβολής των θετικών πλευρών του κεντρικού ήρωα. Ο κεντρικός ήρωας μπορεί να αποτελέσει πρότυπο μίμησης για την αντιμετώπιση παρόμοιων προβλημάτων. Από την άλλη πλευρά και ο «κακός» του παραμυθιού δύναται να αποτελέσει πρότυπο προς αποφυγή και παράλληλα να προβληθούν σε εκείνον περιθωριοποιημένες και απωθημένες πλευρές του Εαυτού του.
Τέλος, τα παραμύθια οξύνουν και άλλες δεξιότητες του παιδιού όπως: φαντασία, δημιουργική, κριτική σκέψη, γλωσσικές και μνημονικές ικανότητες.
Εν κατακλείδι το παραμύθι διαπλάθει με ποικίλους τρόπους την προσωπικότητα του παιδιού. Ένα από τα σημαντικότερα μηνύματα που μεταφέρει είναι, ότι στη ζωή υπάρχουν προβλήματα όμως όλοι μπορούν να βγουν νικητές ανεξάρτητα από την ομορφιά, την εξυπνάδα ή το μέγεθος. Όπως αναφέρει και ο G.K. Chesterton «τα παραμύθια δεν αποκαλύπτουν στα παιδιά ότι υπάρχουν δράκοι, αυτό ήδη το γνωρίζουν, όμως τα εκπαιδεύουν ότι οι δράκοι μπορούν να ηττηθούν».
