Μπορεί το wabi-sabi να θυμίζει ιαπωνική κουζίνα, αλλά δεν έχει σχέση με συνταγές και δεν έχει και ακριβή μετάφραση.
Αυτοί που το γνωρίζουν το ορίζουν ως την ομορφιά που κρύβεται πίσω από την ατέλεια σε ένα χειροποίητο κεραμικό μπολ, στις ασύμμετρες φόρμες των αντικειμένων, στην παλιά πατίνα του παρκέ. Βασισμένο στις βουδιστικές αρχές, το wabi-sabi εξελίχθηκε από τους Ιάπωνες σε φιλοσοφία που μας μαθαίνει να αποδεχόμαστε και να αγαπάμε τις ατέλειες, το πέρασμα του χρόνου και τη γνησιότητα σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Δεν μας επιβάλλει να γυρίσουμε την πλάτη μας στο καινούριο, απλώς παύουμε να αναζητάμε με αγωνία το τέλειο – όπως το παρουσιάζουν, για παράδειγμα, τα φίλτρα του Instagram.
Η φιλοσοφία wabi-sabi φαίνεται να έχει παρελθόν, αφού η ιστορία της ξεκινάει στα μέσα του 15ου αιώνα στην Ιαπωνία, όταν ένας ζεν μοναχός και ένας δάσκαλος αντιδρούν στην υπερβολή της κινεζικής κουλτούρας που επηρεάζει τους ντόπιους βάζοντας στο περιθώριο την ιαπωνική απλότητα. Χρησιμοποιούν λοιπόν τη συμβολική ιεροτελεστία του τσαγιού για να υπενθυμίσουν την τοπική παράδοση, όπου wabi σημαίνει «ταπεινή απλότητα» και sabi «η ομορφιά στην ατέλεια και στο πέρασμα του χρόνου». Το δωμάτιο του τσαγιού μεταμορφώνεται και οι κόκκινοι τοίχοι, οι χρυσές λεπτομέρειες και τα κουτάλια με τις αλαβάστρινες λαβές –αγαπημένη διακόσμηση των Κινέζων– καταργούνται και τη θέση τους παίρνουν κουτάλια από μπαμπού, παραδοσιακά raku μπολ και στρώματα tatami, που κυριαρχούν σε έναν σχεδόν άδειο χώρο, λουσμένο ωστόσο από το φυσικό φως. Στόχος είναι να μην αποσπάται η προσοχή των ανθρώπων από ανούσιες λεπτομέρειες. Με την πάροδο των αιώνων, το wabi-sabi κυριάρχησε στην τέχνη, την αρχιτεκτονική, την ποίηση, έγινε στάση ζωής για να φτάσει σήμερα να έχει φανατικούς οπαδούς στη Δύση.
Κι αν ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του wabi-sabi μάς φέρνουν στο μυαλό τον μινιμαλισμό, ας σημειώσουμε την εξής διαφορά: εκτός από την κοινή πεποίθηση ότι όλα ξεκινούν από την αφαίρεση, που οδηγεί στην απλότητα, η ιαπωνική προσέγγιση έχει μια φιλοσοφική διάθεση και αξιοποιεί οτιδήποτε έχει αποκτήσει την πατίνα του χρόνου.
Όσα φέρνει ο χρόνος είναι ωραία σύμφωνα με το wabi-sabi
Μπορούμε να χαλαρώσουμε με τη ρωγμή στο παρκέ που δείχνει την ηλικία του ή τη γρατζουνιά της γάτας στο τραπεζάκι του σαλονιού. Με το wabi-sabi αυτές οι ατέλειες είναι συμβολικές. Υποδεικνύουν πολλά χρόνια χρήσης –που είναι το επιθυμητό– και δημιουργούν αίσθηση οικειότητας. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι δεν χρειάζεται να κάνουμε συντήρηση στο δάπεδο ή ότι δεν αντικαθιστούμε ποτέ τα παλιά μας έπιπλα. Απλώς, οι αγορές μας γίνονται διαχρονικές, για να αντέξουν και να περάσουν και στην επόμενη γενιά.
Go natural
Στο wabi-sabi η επαφή με τη γη έχει μεγάλη σημασία, κάτι που οδηγεί στη χρήση φυσικών υλικών, όπως το ξύλο, το μπαμπού, τα κεραμικά, το δέρμα, η πέτρα και τα λινά υφάσματα, καθώς και στον περιορισμό των συνθετικών υλών. Φυσικές είναι και οι αποχρώσεις. Εκτός από το γκρι και τους ουδέτερους τόνους, επιλέγουμε αποχρώσεις που παραπέμπουν στη γη, τη θάλασσα, την έρημο, ενώ, σε ένα περιβάλλον που αναδεικνύει τις ατέλειες στις υφές, το χειροποίητο έχει την τιμητική του. Σε αυτό το σκηνικό, τα αποξηραμένα φυτά στα βάζα επιτρέπονται.
Ουκ εν τω πολλώ το ευ
Εστιάζουμε σε ένα βασικό έπιπλο, γύρω από το οποίο δημιουργούμε το κεντρικό μας θέμα με τα απολύτως αναγκαία και χρήσιμα, και φροντίζουμε να αφήσουμε ελεύθερο χώρο για να μετακινούμαστε με ευκολία. Δεν αναλωνόμαστε σε περιττά στοιχεία, γιατί στην ιαπωνική αισθητική τη διαφορά δεν την κάνει η έντονη διακόσμηση, αλλά το φυσικό φως και ο απαλός τεχνητός φωτισμός με κεριά και επιτραπέζια λαμπατέρ. Οι υποστηρικτές του wabi-sabi προτείνουν επίσης να μην έχουμε σε περίοπτη θέση οτιδήποτε έχει να κάνει με τεχνολογία.
Το έξτρα πλεονέκτημα του wabi-sabi
Με το wabi-sabi δεν δημιουργούμε μόνο ένα ευχάριστο και ήρεμο περιβάλλον, αλλά μαθαίνουμε να εκτιμάμε όσα έχουμε με όλα τους τα ψεγάδια. Έτσι, ελέγχουμε την καταναλωτική μας διάθεση για το περιττό, βοηθώντας παράλληλα και στην προστασία του πλανήτη.
