Δεν πάει πολύς καιρός (17/12/2022) από τότε που εκδόθηκε το Προεδρικό Διάταγμα (85/2022), βάσει του οποίου το πτυχίο όλων των δημόσιων, ημιδημόσιων και ιδιωτικών καλλιτεχνικών σχολών εξισώνεται με το απολυτήριο του Λυκείου.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι αντιδράσεις του καλλιτεχνικού κόσμου απέναντι σε μία τέτοια κίνηση ήταν πολλές και θυελλώδεις. Διαμαρτυρίες, συγκεντρώσεις, παραιτήσεις και απεργιακές κινητοποιήσεις ήλθαν δυναμικά στο φως με κύριο αίτημά τους το αυτονόητο, την απόσυρση του Προεδρικού Διατάγματος 85/2022 άρα και την μη υποβάθμιση των πτυχίων και των σπουδών των ηθοποιών, στις οποίες αφιερώσαν χρόνια αλλά και τόσο κόπο για να ολοκληρώσουν. Ή ίσως το εν λόγω αίτημα να αποτελεί μόνο μία «αφορμή» για τη διαμαρτυρία ενός πολύχρονου ζητήματος για έναν -από καιρό- υποβαθμισμένο από την πολιτεία κλάδο, που έρχεται καθημερινά αντιμέτωπος με πάρα πολλές δυσκολίες στο εργασιακό και μισθολογικό κομμάτι.
Κι ενώ η κατάσταση τείνει να γίνεται όλο και πιο έκρυθμη, η πολιτεία όχι μόνο δεν βοηθά να βελτιωθούν αυτές οι συνθήκες αλλά μοιάζει να μην αναγνωρίζει καν την αξία και τη σημασία της τέχνης και των εκπροσώπων της, κάνοντας τα πράγματα όλο και περισσότερο δυσοίωνα.
Οι ηθοποιοί Μάιρα Άμσελεμ, Σεμέλη Μητροπούλου και Ναταλία Πελέκα πρωταγωνιστούν φέτος στην παράσταση «Αυτόχειρες Παρθένοι Dollhouse», σε σκηνοθεσία του Χρήστου Καρασαββίδη στο Θέατρο Tempus Verum – Εν Αθήναις. Βιώνοντας, έτσι, από πρώτο χέρι όσα υφίσταται ο κλάδος τους σήμερα καθώς και την επανάσταση του καλλιτεχνικού κόσμου απέναντι σε αυτά, μας μιλούν για το τι σημαίνει να είσαι ηθοποιός στην Ελλάδα του 2023 καθώς και για τον αντίκτυπο του Προεδρικού Διατάγματος 85/2022 στις ζωές των ηθοποιών.
Τι σημαίνει να είσαι ηθοποιός στην Ελλάδα του 2023, δεδομένων των δύσκολων καταστάσεων που επικρατούν τόσο στο χώρο όσο και γενικότερα; (οικονομία, metoo, υποβάθμιση επαγγέλματος, κλπ)
Μάιρα: Ακριβώς για τους λόγους που προανέφερες, οικονομικές συνθήκες με τις οποίες είναι πολύ δύσκολο και κάποιες φορές και αδύνατο να βιοποριστείς, κακοποιητικά περιβάλλοντα εργασίας – κάτι που βέβαια με το κίνημα του me too έχει αρχίσει να περιορίζεται, καθώς και η υποτίμηση των σπουδών και κατ’ επέκταση του καλλιτεχνικού χώρου, το επάγγελμα αυτό όσο μαγικό και αν είναι βρίσκεσαι αντιμέτωπος με μεγάλες δυσκολίες. Το επάγγελμα μας είναι ένα ομαδικό «άθλημα». Πιστεύω, ότι μερικές φορές αρκεί να μιλήσεις, να σε υποστηρίξουν, η φωνή να γίνουν φωνές και τότε ίσως τα πράγματα να αλλάξουν προς το καλύτερο.
Σεμέλη: Τα τελευταία χρόνια ο χώρος του θεάτρου δέχεται απανωτά χτυπήματα, η οικονομική κρίση, η πανδημία, και τώρα η απόλυτη απαξίωση των πτυχίων μας. Η γενιά μου δεν έχει ψευδαισθήσεις. Χάρη στους δασκάλους μας, βγήκαμε από την σχολή προετοιμασμένοι για τις δυσκολίες. Όταν αποφοιτάς τίποτα δεν είναι σίγουρο, για τίποτα δεν έχεις εγγυήσεις. Χτυπάς πόρτες, συναντάς ανθρώπους, απογοητεύεσαι, ξαναπροσπαθείς. Αναζητάς συμμάχους. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις γύρο σου ανθρώπους με τους οποίους να μπορείς να προχωρήσεις.
Ναταλία: Δυστυχώς σημαίνει απλήρωτες πρόβες, ανεργία, συμμετοχή σε τρεις δουλειές ταυτόχρονα για να μπορέσεις να βιοποριστείς αξιοπρεπώς. Το χειρότερο είναι όταν ακούς από συναδέλφους «Ε, έτσι είναι τα πράγματα. Τι να κάνεις;». Οφείλουμε όλοι να παλεύουμε για το καλύτερο γιατί όσο δεχόμαστε να δουλεύουμε κάτω από συνθήκες εκμετάλλευσης και παραβίασης δεν υποβιβάζουμε μόνο τις δικές μας εργασιακές συνθήκες αλλά και των συναδέλφων μας. Ελπίζω να γίνονται περισσότερες διεκδικήσεις μέσα από συλλογικές διαδικασίες στο μέλλον.
Ας περάσουμε σε ένα –ίσως και το βασικότερο- θέμα επικαιρότητας. Αναφέρομαι, φυσικά, στις προσπάθειες της κυβέρνησης να υποβαθμίσει το επάγγελμα του ηθοποιού καθώς και στο μεγάλο κύμα αντιδράσεων που έχει επιφέρει η εν λόγω ενέργεια. Ποια η δική σας στάση απέναντι σε αυτό; Ποια είναι τα συναισθήματα σας για όλα όσα συμβαίνουν και πως ελπίζετε να εξελιχθεί η παρούσα κατάσταση;
Μάιρα: Ανέκαθεν η τέχνη και κατ’ επέκταση το επάγγελμα του ηθοποιού ήταν υποβαθμισμένο από την κυβέρνηση. Συνθήκες σπουδών, τρόπος διεξαγωγής ακροάσεων, συνθήκες εργασίας που επισφραγίζουν την λεγόμενη – από πολλούς – άποψη ότι η υποκριτική είναι χόμπυ. Κατά την γνώμη μου, το προεδρικό διάταγμα ήταν απλώς η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ωστόσο, θα ήθελα να σταθώ στην αντίδραση. Μια απροκάλυπτη δράση έφερε μια από τις πιο μαζικές αντιδράσεις. Οι καλλιτέχνες είμαστε πολλοί και πάντα θα υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Το σημαντικό είναι ότι είμαστε όλοι εδώ, ενωμένοι, παλεύουμε για έναν κοινό σκοπό και δεν υποχωρούμε μέχρι να επιτευχθεί.
Σεμέλη: Νιώθω μεγάλο θυμό, ανασφάλεια και απογοήτευση για το πόσο έχει υποβαθμιστεί ο καλλιτεχνικός κλάδος. Στηρίζω και παίρνω μέρος στις δράσεις των καλλιτεχνών ζητώντας δυστυχώς τα αυτονόητα. Ελπίζω η προσπάθεια αυτή να ενισχυθεί περισσότερο και να μην είναι άλλος ένας χαμένος αγώνας.
Ναταλία: Δυστυχώς το επάγγελμα του ηθοποιού είναι χρόνια τώρα υποβαθμισμένο, απλά το ΠΔ 85/2022 επισφράγισε την υποβάθμιση αυτή. Η υποκριτική είναι ένα πολύ δύσκολο επάγγελμα που χρειάζεται σπουδές, κόπο και μόχθο για να επιτελεστεί. Δεν είναι αυτό που έχουν στο μυαλό τους οι περισσότεροι ότι ανεβαίνεις πάνω σε ένα σανίδι και κάνεις τον καραγκιόζη. Προφανώς, οι μέχρι τώρα πολιτικές και πρακτικές έχουν επηρεάσει την κοινή γνώμη και τις εργασιακές συνθήκες υποτιμώντας σημαντικά το συγκεκριμένο επάγγελμα. Είναι σχεδόν εξοργιστικό το ότι αυτή τη στιγμή παλεύουμε για τα αυτονόητα. Νιώθω όμως βαθιά χαρούμενη και συγκινημένη με τις συλλογικές κινητοποιήσεις και το αίσθημα ενότητας και αλληλεγγύης που έχει αναπτυχθεί απέναντι σε αυτόν τον κοινό στόχο.
Στην Ελλάδα του 2023 μιλάμε για υποβάθμιση σπουδών, χρόνου, κόπων, επαγγελμάτων. Μιλάμε για υποβάθμιση ανθρώπων, που είναι αυτοί που πραγματοποιούν μεγάλες κινητοποιήσεις και μαζικούς αγώνες, διεκδικώντας το αυτονόητο: να κρατηθεί ζωντανός ο πολιτισμός, έννοια απαραίτητη να διατηρηθεί όρθια μια ολόκληρη χώρα.
