To υγιές σώμα επανορθώνει φθορές και ανακτά την ενεργειακή του εφεδρεία μετά από επαρκή ξεκούραση κατά την διάρκεια του σωστού ύπνου με αποτέλεσμα οι περισσότεροι άνθρωποι μετά την αφύπνιση κατά το πρωί, να νοιώθουν τη μέγιστη δυνατή ευεξία του 24ώρου. Παραδοσιακά η παρατήρηση αυτή εγκολπώθηκε στα εργασιακά ήθη: Οι περισσότερες εργασίες αρχίζουν το πρωί και τελειώνουν νωρίς το απόγευμα. Σπανίως ορισμένοι άνθρωποι διαφοροποιούνται από την τυπική αυτή κατάσταση λόγω ιδιοσυστασίας.
Τι είναι η πρωινή κόπωση;
Με τον όρο πρωινή κόπωση ονομάζουμε την παθολογική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από έντονη κόπωση κατά την διάρκεια του πρωινού, πρωτοφανή για τα συνήθη δεδομένα ενός συγκεκριμένου ατόμου. Αυτή η καινοφανής κατάσταση όταν επιμένει, οδηγεί τον ασθενή στον ειδικό παθολόγο. Διακρίνουμε την αμιγή πρωινή κόπωση, όταν η κόπωση εμφανίζεται μόνο το πρωί και την πρωινή κόπωση που εμφανίζεται στα πλαίσια γενικευμένης κόπωσης που προσβάλλει τον ασθενή οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας.
Ποιες είναι οι αιτίες της πρωινής κόπωσης;
Οι αιτίες που πυροδοτούν τις δύο αυτές καταστάσεις αλληλεπικαλύπτονται. Παρά ταύτα στην αμιγή πρωινή κόπωση, υπάρχουν ή συνυπάρχουν, περισσότερο ή λιγότερο, προβλήματα που διαταράσσουν ποσοτικά ή ποιοτικά το σωστό ύπνο.
Η πρωινή κόπωση δεν έχει πάντοτε ως αιτιολογία τα οργανικά νοσήματα με δεδομένο ότι ενδέχεται να πυροδοτηθεί από άγχος, κατάθλιψη, ψυχιατρικά σύνδρομα, κύηση, εμμηνόπαυση, φάρμακα και παράγοντες καθημερινότητας (π.χ. αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος).
Τα οργανικά νοσήματα που προκαλούν πρωινή χρόνια κόπωση είναι πολλά και περιλαμβάνουν την αναιμία, τις ορμονικές ανωμαλίες, την χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, τις χρόνιες φλεγμονές, ορισμένες λοιμώξεις, τα καρκινώματα, ορισμένες βιοχημικές διαταραχές, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, αυτοάνοσα νοσήματα.
Κοινές οργανικές παθήσεις που ευρίσκονται στην ρίζα του προβλήματος είναι:
1. Οργανικές παθήσεις ύπνου
Οι συνηθέστερες παθήσεις ύπνου που προκαλούν πρωινή κόπωση είναι η αυπνία, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και τα σύνδρομα άπνοιας κατά τον ύπνο.
- Η αϋπνία είναι μια επίμονη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δυσχέρεια επέλευσης ύπνου, εύκολη αφύπνιση, εξαιρετικά βραχύ ύπνο ή ύπνο που δεν ξεκουράζει.
- Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (Restless legs syndrome- RLS) χαρακτηρίζεται από ακούσιες κινήσεις ποδιών.
- Νοσήματα όπως η παχυσαρκία, οι υπερτροφικές αμυγδαλές, καταστάσεις με αυξημένες εκκρίσεις και παρεμπόδιση διερχόμενου αέρα (π.χ. επί λοιμώξεων, αλλεργίας, αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, γαστοοισοφαγικής παλινδρόμησης), ανατομικές βλάβες του σκελετού, εγκεφαλικά νοσήματα, ορμονικές διαταραχές, καρδιοαναπνευστικά νοσήματα) φάρμακα και τοξικές ουσίες προκαλούν απόφραξη αναπνευστικών οδών και διαταραχή ύπνου με επεισόδια άπνοιας κατά τον ύπνο.
2. Πρωινή κόπωση & αναιμία
Στην αναιμία μειώνεται η συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης του αίματος και ο αιματοκρίτης.
Τα άτομα που εμφανίζουν αναιμία παρουσιάζουν κακή αιμάτωση, φαινόμενο που μπορεί να εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως κόπωση, ζάλη, ταχυκαρδία, ατονία, διαταραχές αναπνοής. Η αναιμία μπορεί να συνδέεται με έλλειψη θρεπτικών αιμοποιητικών ουσιών όπως σιδήρου, βιταμίνης Β12 φυλλικού οξέως ή με υποκείμενα νοσήματα όπως καρκινώματα, ηπατικά νοσήματα, νοσήματα μυελού των οστών.
3. Πρωινή κόπωση & παθήσεις θυρεοειδούς
Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας μικρός αδένας που παράγει ορμόνες, οι οποίες ρυθμίζουν τις μεταβολικές διεργασίες μέσα στο σώμα. Ένας υπολειτουργικός θυρεοειδής παράγει πολύ λίγη θυρεοειδική ορμόνη θυροξίνη, με αποτέλεσμα κούραση, κατάθλιψη, προβλήματα μνήμης, επιβράδυνση καρδιακού ρυθμού, πόνους στους μύες και τις αρθρώσεις, ευαισθησία σε χαμηλές θερμοκρασίες, ξηρό δέρμα, αραίωση μαλλιών, αύξηση βάρους, διαταραχή εμμήνου ρήσεως.
4. Λοιμώξεις
Ένα ευρύ φάσμα λοιμογόνων παραγόντων έχει περιγραφεί, όπως:
- Η ηπατίτιδα
- Η λοιμώδης μονοπυρήνωση
- Η λοίμωξη από Giardia lamblia
- Η φυματίωση
- Η προσβολή από έρπητα
- Η προσβολή από χλαμύδια
- Η προσβολή από κυτταρομεγαλοϊό
- Η προσβολή από παρβοϊό
- Η λοίμωξη από Coxiella burnetti
- Η λοίμωξη από borrelia
- H λοίμωξη από HIV
- Η λοίμωξη από κορονοιό
Οι ιοί και τα μικρόβια χρησιμοποιούν τις ενεργειακές πηγές του σώματος για δική τους χρήση και το φαινόμενο ευθύνεται τόσο για τα παροδικά σύνδρομα κόπωσης που εμφανίζονται ακόμα και μετά από απλές ιώσεις, όσο και για τα πιο μόνιμα σύνδρομα κόπωσης που χαρακτηρίζουν τη μόνιμη συνύπαρξη των λοιμογόνων αιτίων με τον άνθρωπο (π.χ. χρόνια φορεία aids, χρόνια ηπατίτιδα). Ωστόσο στην πυροδότηση των συνδρόμων κόπωσης από λοιμώξεις δεν έχουν ενοχοποιηθεί μόνο οι ιοί και τα μικρόβια αυτά καθαυτά αλλά και ορισμένες ανώμαλες αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος που εμφανίζονται ως απάντηση στην επίθεση των λοιμογόνων παραγόντων.
5. Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης (CFS) είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από υπερβολική κόπωση που δεν μπορεί να αποδοθεί σε άλλη ιατρική πάθηση. Ένα άλλο όνομα για το CFS είναι μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν διαταραχές της μνήμης και της συγκέντρωσης, μυϊκούς πόνους, πόνους αρθρώσεων, κακουχία μετά από άσκηση, πονοκέφαλο, ευαίσθητους τραχηλικούς ή μασχαλιαίους λεμφαδένες, πονόλαιμο.
