Από τη μια πλευρά, το παιδί θέλει να στηρίζεται απολύτως στους γονείς του και να νιώθει ασφάλεια, από την άλλη, όμως, αγωνίζεται να αυτονομηθεί, να πειραματιστεί, να δοκιμάσει και να αποκτήσει νέες εμπειρίες. Αυτό το φέρνει σε αντιπαράθεση μαζί τους, διότι, στην προσπάθειά του να εξερευνήσει, συχνά κάνει πράγματα που ίσως είναι επικίνδυνα.
Έτσι, οι γονείς αναγκάζονται να του βάζουν όρια και απαγορεύσεις. Κάποιες φορές το παιδί τα δέχεται, ενώ άλλες τα παραβιάζει. Ακόμα και όταν οι γονείς είναι εξαιρετικά χαλαροί και έχουν ελάχιστες απαιτήσεις, το παιδί, κατά καιρούς, θα παραβιάσει κάποια όρια και θα παραβεί εντολές, δοκιμάζοντας τις δυνάμεις του και, ταυτόχρονα, «τεστάροντας» πόσο σημαντικός ήταν ο κανόνας που του είχατε ζητήσει να σεβαστεί. Ήταν αρκετά σπουδαίος ή όχι; Από την αντίδραση των γονιών θα βγάλει τα συμπεράσματά του.
Για παράδειγμα, αρκετές φορές, ένα παιδί θα επιχειρήσει να σπρώξει το αδελφάκι του, κι ας γνωρίζει ότι η μαμά ή ο μπαμπάς θα το μαλώσει γι’ αυτό· όμως, μ’ αυτόν τον τρόπο επιδιώκει ακριβώς να τους προκαλέσει. Τέτοια περιστατικά είναι πιο συχνά σε οικογένειες που είτε δεν θέτουν σαφή όρια είτε οι κανόνες που έχουν ορίσει είναι τόσο αυστηροί, ώστε το παιδί δικαιολογημένα επαναστατεί.
Τι μπορείτε να κάνετε για να βάλετε σωστά όρια
- Αποφασίστε από κοινού οι δυο γονείς με ποιον τρόπο θέλετε να διαπαιδαγωγήσετε τα παιδιά σας, τι κανόνες και όρια θα βάλετε και, φυσικά, εφόσον τα ορίσετε, συμφωνήστε να τα τηρείτε.
- Να ζητάτε πάντα από τα παιδιά πράγματα που είναι σύμφωνα με τις δυνατότητές τους, ανάλογα με την ηλικία και την ανάπτυξή τους.
- Καλό είναι να αφήσετε κάποιους τομείς χωρίς κανόνες και περιορισμούς, ώστε τα παιδιά να απολαμβάνουν την ελευθερία τους και ν’ αναπτύσσουν πρωτοβουλίες. Αυτοί οι τομείς, ωστόσο, δεν πρέπει να είναι κρίσιμοι για την ασφάλειά τους.
- Είναι απαραίτητο να βάζετε κάποια βασικά όρια στα πολύ μικρά παιδιά, όπως να μην ακουμπούν τις πρίζες, τις εστίες της κουζίνας, το κινητό των γονιών, κι αυτά πρέπει να επιμένετε να τηρούνται, έχοντας υπομονή και δίνοντάς τους πάντοτε τις κατάλληλες εξηγήσεις.
- Αφού έχουν κατανοήσει τους πρώτους κανόνες, έπειτα μπορείτε να βάλετε κάποια άλλα όρια, πάλι με τον ίδιο τρόπο.
- Όταν επιβάλλετε κάποιο όριο, ακόμα και αν πρόκειται για μεγαλύτερα παιδιά, είναι αναγκαίο να συζητάτε το θέμα μαζί τους και να τους δίνετε εξηγήσεις. Όταν τα παιδιά γνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους προτείνετε τα συγκεκριμένα όρια, είναι πιο δεκτικά και πιο πρόθυμα να τα τηρήσουν. Μην καταφεύγετε στον αυταρχισμό, επιστρατεύοντας την «εύκολη» φράση «έτσι πρέπει».
- Αν το παιδί είναι ώριμο, συζητήστε μαζί του τα όρια και τις συνέπειες που θα πρέπει να υποστεί αν τα παραβιάσει. Η συμμετοχή σε αυτού του είδους τις αποφάσεις αυξάνει την υπευθυνότητα των παιδιών.
- Πείτε του ότι και για τους μεγάλους υπάρχουν επίσης όρια, αναφέροντάς του μερικά από αυτά και εξηγώντας του γιατί είναι σημαντικά. Έτσι θα νιώσει ότι το αντιμετωπίζετε ισότιμα και επίσης θα αισθανθεί ότι πλησιάζει τον κόσμο των ενηλίκων.
Τι θα πρέπει να αποφεύγετε
- Μην απειλείτε διαρκώς με τιμωρία το παιδί. Δεν πρέπει να σας υπακούει από φόβο, αλλά επειδή καταλαβαίνει ότι είναι για το καλό του. Διαφορετικά, όταν μείνει μόνο του, δεν θα είναι σε θέση να εφαρμόσει τα όρια και να προφυλαχτεί.
- Οι πολλοί κανόνες δημιουργούν σύγχυση στο παιδί. Είναι αδύνατον να τους τηρήσει απαρέγκλιτα. Ξεκινήστε από τα βασικά και θέστε τα όρια που μπορεί να διαχειριστεί, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά του. Είναι βέβαιο ότι ένα παιδί που ακούει συνεχώς «μη» κάποια στιγμή θα αντιδράσει.
- Μην είστε υπερβολικά αυστηροί. Εξηγήστε στο παιδί τις συνέπειες που θα έχει, αν παραβεί τη συμφωνία σας, οι οποίες όμως δεν θα πρέπει να είναι υπερβολικά σκληρές ούτε να το κάνουν να αμφιβάλλει για την αγάπη σας.
- Στο όνομα κάποιου είδους φιλελεύθερης ανατροφής, μην πάτε στο άλλο άκρο και καταργήσετε τελείως τα όρια, διότι τα παιδιά συνήθως βιώνουν κάτι τέτοιο ως αστάθεια, με αποτέλεσμα να τους προκαλείται μεγάλη ανασφάλεια.
- Συμφωνήστε σε μια κοινή γραμμή και τηρήστε την και οι δύο γονείς. Δεν μπορεί ο ένας γονιός να είναι πολύ αυστηρός και ο άλλος ελαστικός, γιατί έτσι τα παιδιά μπερδεύονται.
Διάβασε περισσότερες συμβουλές ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των παιδιών στο βιβλίο της Αλεξάνδρας Καππάτου “Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά”
