Πριν βιώσω τη μητρότητα και όσο προετοιμαζόμουν γι’ αυτή, είχα -όπως είναι αναμενόμενο- διάφορες ανησυχίες. Εκείνο που δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό ως προβληματισμός ήταν το θέμα της διατροφής του παιδιού μου. Ήμουν αποφασισμένη να θηλάσω και δεν είχα σκεφτεί καθόλου τι θα έκανα αν για οποιοδήποτε λόγο αυτό δεν συνέβαινε. Εννοείται ότι όλα τα υπόλοιπα όπως εισαγωγή στερεών τροφών, διατροφικοί κανόνες που θα εφάρμοζα, επιλογή σχολικών σνακ κτλ. δεν υπήρχαν καν στον ορίζοντα της σκέψης μου.
Έλα όμως που το καλό μου το παιδί είχε άλλα σχέδια. Ο θηλασμός δεν πέτυχε, η εισαγωγή στερεών τροφών ξεκίνησε νωρίτερα από τους έξι μήνες που είναι η σύσταση του ΠΟΥ, αλεσμένα δεν έτρωγε με τίποτα και από τη στιγμή που δοκίμασε φρέσκο γάλα δεν ξαναήπιε ποτέ κανένα άσπρο υγρό μην τυχόν και ξεγελαστεί! Έπεσα λοιπόν στα βαθιά ψάχνοντας λύσεις: Μπήκα σε μαμαδο-chat και γκρουπ γονέων με θέμα την παιδική διατροφή. Η απόλυτη παράνοια! Από τη μία extreme απαγορεύσεις, από την άλλη εκθείαση συγκεκριμένων τροφίμων και τακτικών και στη μέση καβγάδες για το ποιος κάνει το σωστό και ποιος όχι. Εγώ το μόνο που ήθελα ήταν να λάβω σαφείς οδηγίες για το πώς θα δώσω στο παιδί μου τις βάσεις για υγιεινή διατροφή και θα αποφύγω πρακτικές που μπορεί μακροπρόθεσμα να βλάψουν τη σχέση του με το σώμα του και με το φαγητό. Κι ευτυχώς η αναζήτηση με οδήγησε κάποια στιγμή στο προφίλ My Dietician Mama της Βίκυς Αθανασιάδου διαιτολόγου-διατροφολόγου που ασχολείται με την παιδική διατροφή αλλά και τη διατροφική υποστήριξη των μητέρων κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Παρακάτω θα βρεις τις απαντήσεις της σε διάφορα ερωτήματα σχετικά με την υιοθέτηση της υγιεινής διατροφής από τα παιδιά.
Πότε ξεκινάει η εκπαίδευση ενός παιδιού στην υγιεινή διατροφή;
Οι σωστές βάσεις που θα το οδηγήσουν να αποκτήσει μια ισορροπημένη διατροφή μπαίνουν από το ξεκίνημα της σχέσης του με το φαγητό, δηλαδή, σύμφωνα με τις συστάσεις, από τους 6 μήνες.
Ποια είναι τα βήματα;
Το πρώτο βήμα είναι να προσθέσουμε ποικιλία στα τρόφιμα που δίνουμε στο μωρό μας. Έρευνες δείχνουν ότι ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης το μωρό δέχεται μηνύματα που έχουν να κάνουν με το γευστικό κομμάτι. Ειδικά όμως όταν ξεκινάει η σχέση του με το φαγητό, καλό είναι να το εκθέσουμε σε διάφορες γεύσεις, διάφορες υφές και διάφορα γευστικά ερεθίσματα. Το δεύτερο βήμα είναι να το βοηθήσουμε μέσα από τη διαδικασία της μίμησης, γιατί τα παιδιά και στο κομμάτι της διατροφής, όπως και σε πολλά άλλα θέματα, κάνουν αυτό που βλέπουν εμάς να κάνουμε. Κι όταν λέμε εμάς εννοούμε τους βασικούς φροντιστές: γονείς και κοντινά άτομα του περιβάλλοντος (παππούδες, αδέρφια αν υπάρχουν κτλ.).
Συνηθισμένα λάθη
Η αλήθεια είναι ότι είναι πολλά τα λάθη που μπορούν γίνουν. Το πιο συνηθισμένο είναι ότι πολλοί γονείς εστιάζουν σε λάθος στόχο όπως για παράδειγμα πώς θα κάνω το παιδί να φάει Χ ποσότητα φαγητού αντί να εστιάσουν στην ποικιλία και στην έκθεση σε διάφορα ερεθίσματα. Η ποσότητα όμως είναι κάτι που θέλουμε να ελέγχει μόνο του το παιδί. Επίσης εστιάζουν στο πώς θα φάει εύκολα το παιδί, γρήγορα, χωρίς να λερώσει και να λερωθεί. Έτσι όμως δεν του δίνουν την ελευθερία να εξερευνήσει το φαγητό του, με αποτέλεσμα να καταλήγει αγγαρεία. Άλλο συχνό λάθος είναι ότι μένουν για αρκετό καιρό (πχ. μέχρι τα 2 ή τα 3 χρόνια σε πολτοποιημένες τροφές) είτε γιατί φοβόντουσαν οι ίδιοι ή κάποιος φροντιστής του παιδιού πχ. νταντά, γιαγιά κτλ. είτε γιατί δεν είχαν υποστήριξη. Έτσι όταν προσπαθούν να κάνουν τη μετάβαση αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Οι απαγορεύσεις βοηθούν;
Λειτουργούν με τον αντίθετο τρόπο από αυτόν που θα θέλαμε, γιατί όταν κάτι θεωρηθεί απαγορευμένο γίνεται και πιο θελκτικό, πράγμα που ισχύει για όλους -παιδιά και ενήλικες.
Υπάρχει ενδεδειγμένος τρόπος κατανάλωσης των «απαγορευμένων» (ζάχαρη, πατατάκια κτλ.);
Η συχνότητα με την οποία καταναλώνει ένα παιδί τρόφιμα που έχουν αρκετά συντηρητικά ή πολλή ζάχαρη ή πολύ αλάτι κτλ. μετά τα δύο χρόνια (γιατί νωρίτερα η σύσταση είναι αποφεύγονται τελείως ειδικά σε ό,τι αφορά στη ζάχαρη) είναι σημαντική αλλά και υποκειμενική. Ναι μεν μπορούν να υπάρχουν κι αυτά στη διατροφή του, αλλά με ένα μέτρο που για τον καθένα είναι διαφορετικό -εξαρτάται από τη συχνότητα που τα καταναλώνουν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Συνήθως οι γονείς δυσκολεύονται να διατηρήσουν την ισορροπία, είτε θα είναι πολύ επιτρεπτικοί είτε πολύ απαγορευτικοί. Αυτό που εμείς θέλουμε είναι να μπορέσουμε να δούμε αν πχ. ένα παιδί καθημερινά μας ζητάει σοκολάτα και εμείς καθημερινά λέμε όχι πού εξυπηρετεί αυτή η απαγόρευση; Πρέπει να διακρίνουμε πότε ο περιορισμός μας γίνεται άδικος για το παιδί.
Είναι σωστό να τους μιλάμε για υγιεινά και ανθυγιεινά τρόφιμα;
Γενικά αποφεύγουμε να βάζουμε ταμπέλες στα τρόφιμα και να τα χωρίζουμε σε καλά, κακά, υγιεινά, ανθυγιεινά κτλ. γιατί λειτουργούν αντίστροφα για όλους μας -όχι μόνο για τα παιδιά. Καλό είναι να εστιάζουμε κυρίως στις ποιότητές τους, δηλαδή τι μας προσφέρει ένα τρόφιμο, τι αίσθηση έχει (είναι τραγανό, απαλό, γλυκό κτλ.) και πώς μας κάνει να νιώσουμε αφού το καταναλώσουμε.
Τι κάνουμε αν έχουμε ένα παιδί με τάση παχυσαρκίας;
Πρώτα εκπαιδεύουμε διατροφικά τους φροντιστές. Η διαδικασία είναι πολύ πιο πολύπλοκη από το δώσουμε ένα πρόγραμμα διατροφής, το οποίο πρέπει να ακολουθήσει το παιδί. Ξεκινάμε από την οικογένεια, που έχει την ευθύνη του τι θα μπει στο πιάτο του παιδιού, το πότε κτλ. και μετέπειτα περνάμε στο ίδιο το παιδί. Πρέπει να γίνει δουλειά σε πιο ολιστικό επίπεδο για να έχει αποτέλεσμα.
Υπάρχει περίπτωση ένα παιδί που τρέφεται υγιεινά να είναι παχύσαρκο;
Το βάρος είναι κάτι που έχει να κάνει καθαρά με το θερμιδικό κομμάτι, οπότε μπορεί κάποιος να τρώει υγιεινά, αλλά να καταναλώνει περισσότερες θερμίδες από όσες χρειάζεται. Παρόλα αυτά όταν έχουμε έναν άνθρωπο, παιδί ή ενήλικα ο οποίος έχει μάθει να αναγνωρίζει και να σέβεται τις ανάγκες του σώματός του, τα σημάδια πείνας και κορεσμού του θεωρούμε ότι το σώμα έχει τη σοφία του έχει τη σοφία να τον οδηγήσει στο βάρος που είναι υγιές για εκείνον.
