Σκρολάροντας, πριν λίγες ημέρες, στα social media έπεσε το βλέμμα μου στο παρακάτω Instagram post.
Και σκέφτηκα αμέσως πως αν κάποιος μου ζητούσε να του εξηγήσω με μία πρόταση τη Συστημική Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, στην οποία ειδικεύομαι, θα του έδειχνα αυτό το post. Γιατί, πράγματι, ο κάθε ένας από εμάς επηρεάζεται, διαμορφώνεται και αυτοπροσδιορίζεται σε συνάρτηση με το περιβάλλον του. Και όπου “περιβάλλον” εννοούμε την οικογένεια, τις σχέσεις, τον επαγγελματικό χώρο αλλά και την κοινωνία και τη χώρα. Στην προσπάθεια να γίνουμε μέρος κάθε συστήματος ώστε να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, να συνδεθούμε και να αναπτυχθούμε, πολλές φορές αναπτύσσουμε συμπτώματα που μας ταλαιπωρούν. Ιδίως όταν βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον τοξικό!
Αργά ή γρήγορα, καθένας από εμάς καλείται να πάρει μία απόφαση. Να προσαρμοστεί στους κανόνες του συστήματος, όσοι παράλογοι, παράδοξοι ή βλαπτικοί κι αν είναι, ή να αποχωρήσει από το σύστημα ώστε να αναζητήσει κάποιο άλλο, πιο ταιριαστό και ίσως… πιο υγιές. Σου θυμίζει κάτι; “Η ζωή μου όλη”, θα απαντήσω εγώ για μένα. Τι συμβαίνει όμως όταν το “τοξικό περιβάλλον” δεν είναι μια δουλειά ή μια σχέση αλλά αυτό που δημιουργεί ένας συγγενής; Ένας συγγενής με ξεσπάσματα θυμού, με τοξικές πεποιθήσεις, εξαιρετικά πείσμων ή, απλά, συναισθηματικά ανώριμος; Και πώς να διαχειριστείς τη ζωή με έναν τέτοιο συγγενή όταν ο ίδιος αρνείται να αλλάξει; Η ψυχολογία δίνει τη δική της απάντηση, μέσα από τα τρία παρακάτω βήματα.
1. Αναγνώρισε πως δεν μπορείς να επιβάλλεις την αλλαγή
Πόσο συχνά έχουμε ευχηθεί ή και σπαταλήσει εξαιρετικά μεγάλα ποσά ενέργειας για να αλλάξει κάποιο αγαπημένο μας άτομο; Στην πραγματικότητα ωστόσο καθένας από εμάς μπορεί να αλλάξει μονάχα τον εαυτό του. Κι αυτό που συχνά ωθεί σε αλλαγή είναι μια μεγάλη αλλαγή ζωής όπως το να αποκτήσει κανείς παιδιά ή να χάσει τη δουλειά του. Το πρώτο βήμα προς την αποδοχή λοιπόν είναι να κατανοήσεις πως ό,τι κι αν κάνεις, δεν είσαι υπεύθυνη για την αλλαγή ενός άλλου ατόμου. Μπορείς να πετάξεις όλο αυτό το στρες από πάνω σου λοιπόν. Τις στιγμές που γίνεται δύσκολο να αντέξεις θυμίσου πως όλοι έχουν τους δικούς τους ρυθμούς και πως συμπεριφορές ετών και ετών χρειάζονται πολύ χρόνο για να αλλάξουν.
2. Συνέχισε να επικοινωνείς με ευθύτητα, αυθεντικότητα και ειλικρίνεια
Το γεγονός ότι δεν μπορείς να υποχρεώσεις κάποιον να αλλάξει πριν την ώρα του, ή αν δεν το θέλει ο ίδιος, δεν σημαίνει πως οφείλεις να ανέχεσαι συμπεριφορές που δυσκολεύουν τη ζωή σου. Δεν είναι μεν δική σου ευθύνη να αλλάξεις κάποιον άλλο άνθρωπο όμως είναι δική σου ευθύνη να θέτεις όρια που σε προστατεύουν και να επικοινωνείς τις ανάγκες σου. Μάλιστα, είναι προτιμότερο να μην περιμένεις πολύ για να θέσεις όριο σε μία άσχημη συμπεριφορά που έχει ήδη συμβεί μία-δυο φορές ώστε να μην γίνει “συνήθεια” και να μην συσσωρεύσεις θυμό. Φρόντισε όταν μιλάς για κάτι που σε ενοχλεί, να κάνεις σαφή αναφορά στην συμπεριφορά του άλλου και στο πώς σε κάνει να νιώθεις καθώς και να προτείνεις μια διαφορετική αντιμετώπιση για το μέλλον.
3. Αποδέξου το ποιοι είναι ως άτομα στο Εδώ και Τώρα
Η αποδοχή είναι η πεμπτουσία της αγάπης και της γαλήνης. Και ως τέτοια, δεν έρχεται ούτε εύκολα ούτε συχνά. Ως ψυχολόγος όμως έχω δει τη μαγική δύναμη της αποδοχής και το πώς βοηθάει τους άλλους να αλλάξουν. Γιατί πολύ απλά ένα άτομο που νιώθει διαρκώς πως το απορρίπτουν, θα φροντίσει να αμυνθεί ισχυροποιώντας τις άμυνες που ήδη έχει που προκαλούν ένα σωρό τα προβλήματα. Αν νιώσει πως το αποδέχονται όπως ακριβώς είναι, δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για άμυνα κι επομένως, η αλλαγή έρχεται πιο εύκολα και με μεγαλύτερη προθυμία. Πώς μπορείς να αποδεχτείς ένα τοξικό συγγενικό σου άτομο; Εφόσον έχεις θέσει τα όριά σου, δοκίμασε να αρχίσεις να μειώνεις τις προσδοκίες που έχεις από αυτό. Αν για παράδειγμα επιμένεις να αλλάξει ένας τοξικός γονιός ώστε να σου προσφέρει την αγάπη που δεν ένιωσες ποτέ ότι πήρες, ξεκίνα να αναζητάς αυτή την αγάπη μέσα από υγιείς, οριοθετημένες και βαθιές σχέσεις με τους φίλους ή τον σύντροφό σου. Όταν όλη αυτή η πίεση μειωθεί, τότε θα είναι και πολύ πιο εύκολο να εκτιμήσεις όλα εκείνα που ο γονιός σου ήδη μπορεί, ήδη κάνει και ήδη προσφέρει στη ζωή σου, όπως ακριβώς είναι τώρα.
Μην ξεχνάς! Βλέποντας τους αγαπημένους μας μέσα από ένα φίλτρο συμπόνοιας και κατανόησης καλλιεργούμε αυτές τις υπέροχες ποιότητες όχι μονάχα όσον αφορά εκείνους αλλά όσον αφορά και τον δικό μας “σκιώδη” εαυτό. Κι αν δεν ξέρεις τι είναι αυτό, ρίξε μια ματιά σε αυτό το άρθρο.
