Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι θα μπορούσαν να σου δώσουν έναν ορισμό για το άγχος, τελικά, υπάρχουν πολλά πρακτικά στοιχεία που κανείς δεν λέει ποτέ ή αναφέρεται σε αυτά σπάνια. Αν και το άγχος είναι κοινό, υπάρχουν τόσοι πολλοί διαφορετικοί τρόποι που μπορεί να εκδηλωθεί και θα μπορούσε να χρειαστεί αρκετός χρόνος για να το εντοπίσεις και να αποκτήσεις τα κατάλληλα «εργαλεία» διαχείρισης για την περίπτωσή σου.
Ιδού, λοιπόν, 8 πράγματα που πρέπει να γνωρίζεις για το άγχος, σύμφωνα με την ειδικό:
1. Το άγχος δεν είναι επιλογή
Όταν διαγνωστείς για πρώτη φορά με μια αγχώδη διαταραχή, θα υπάρχει αναμφίβολα κάποιο άτομο στη ζωή σου που θα επιμένει, καλοπροαίρερα, ότι «η ευτυχία είναι επιλογή». «Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η αιτία [της αγχώδους διαταραχής] είναι πραγματικά ένας συνδυασμός φύσης (γενετική) και ανατροφής (βιωμένη εμπειρία)», λέει η Φανή Ζαφειρίδου, συμβουλευτική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια. Στην πραγματικότητα, μια μελέτη του 2010 που διεξήχθη από ερευνητές στο Παιδικό Κέντρο Johns Hopkins διαπίστωσε ότι, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη, ότι τα παιδιά με αγχώδεις γονείς είναι αγχώδη και τα ίδια.
2. Η εμπειρία του καθενός είναι μοναδική
Αν και το άγχος είναι μια από τις πιο κοινές καταστάσεις ψυχικής υγείας στον κόσμο, η εμπειρία κάθε ατόμου με το άγχος είναι μοναδική. «Υπάρχουν τόσοι πολλοί αλληλένδετοι παράγοντες που επηρεάζουν την εμπειρία σου, και επομένως την πορεία σου σε αυτό το μονοπάτι της ζωής και δεν ταιριάζουν όλες οι θεραπευτικές προσεγγίσεις σε όλους» εξηγεί η ψυχολόγος.
3. Μπορείς να έρθεις σε επαφή με διαφορετικούς θεραπευτές μέχρι να βρεις τον κατάλληλο
Η εύρεση ενός θεραπευτή με τον οποίο συνδέεσαι μπορεί να είναι ένα τεράστιο βήμα προς τη θεραπεία όταν ζεις με μια αγχώδη διαταραχή. «Όταν πρόκειται για την επιλογή ενός θεραπευτή, πολύ συχνά οι άνθρωποι αισθάνονται υποχρεωμένοι να συνεχίσουν με τον πρώτο θεραπευτή που συναντούν» λέει η Φανή Ζαφειρίδου. Αν νιώθεις ότι σου ταιριάζει, τότε τέλεια! Εάν όχι, είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι είναι εντάξει να συνεχίσεις την αναζήτηση.
4. Η θεραπεία ομιλίας δεν είναι η σωστή προσέγγιση για όλους όσους έχουν άγχος
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επίσκεψη σε έναν θεραπευτή σε τακτική βάση μπορεί να κάνει το άγχος σου πολύ πιο διαχειρίσιμο. Ωστόσο, η παραδοσιακή θεραπεία ομιλίας μπορεί να μην είναι η κατάλληλη προσέγγιση για όλους. Εάν πιστεύεις ότι οι συνεδρίες σου δεν είναι τόσο παραγωγικές όσο θα ήθελες, μπορείς να ρωτήσεις τον θεραπευτή σου εάν θα ήταν χρήσιμο να δοκιμάσεις μια διαφορετική θεραπεία που θα σε φέρει σε επαφή με τη δημιουργική σου πλευρά, όπως χοροθεραπεία, μουσικοθεραπεία κ.ά.
5. Το άγχος δεν είναι το ίδιο με το στρες
Το να νιώθεις νευρικότητα ή ανησυχία είναι μια απολύτως φυσιολογική απάντηση στο στρες, αλλά το άγχος είναι μια χρόνια διαταραχή ψυχικής υγείας που μπορεί να είναι εξουθενωτική. Ωστόσο, συχνά οι άνθρωποι συγχέουν αυτές τις δύο καταστάσεις, καθώς συμπτώματα όπως η ανησυχία, η ένταση, η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι πονοκέφαλοι και η απώλεια ύπνου μπορεί να είοναι κοινά.
Ωστόσο, υπάρχουν αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ του στρες και του άγχους. «Γενικά, το στρες είναι μια αντίδραση του οργανισμού σε κάτι νέο, απαιτητικό και πιεστικό όπως ένα deadline στη δουλειά ή μια σύγκρουση με ένα αγαπημένο πρόσωπο και, συνήθως, υποχωρεί μόλις επιλυθεί η κατάσταση», εξηγεί η ψυχολόγος. «Αντίθετα, οι αγχώδεις διαταραχές χαρακτηρίζονται από επίμονα συναισθήματα ανησυχίας, φόβου και δυσκολίας που συνήθως δεν τελειώνουν, αφού παρέλθει το ζήτημα που μας απασχολεί. Τελικά, οι αγχώδεις διαταραχές μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές στην καθημερινή ζωή και τη ρουτίνα μας», συμπληρώνει.
6. Δεν είσαι μόνος/η
«Δεν μιλάμε για το άγχος αρκετά», λέει η ψυχολόγος. «Είναι τόσο συνηθισμένο, και όμως συχνά δεν αποκαλύπτεται και δεν συζητείται». Το να μπορείς να βρεις έναν έμπιστο φίλο για να συζητήσεις ανοιχτά το άγχος σου μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά όταν δυσκολεύεσαι. Εάν αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να μιλήσεις με έναν φίλο ή αγαπημένο σου πρόσωπο ή αν το άγχος σου είναι αρκετά έντονο δεν είναι ντροπή να έρθεις σε επαφή με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, αλλά αντιθέτως, φανερώνει γενναιότητα και υπευθυνότητα.
7. Το άγχος μπορεί να μοιάζει με θυμό
Αν και συνήθως πιστεύεις ότι ένα αγχώδες άτομο μπορεί να δείχνει φοβισμένο, τελικά, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Δεν είναι ασυνήθιστο κάποιος που βιώνει άγχος να επιτίθεται ή να φαίνεται οξύθυμος. «Ο θυμός έχει τις ρίζες του στον φόβο και ο φόβος είναι έκφανση άγχους», λέει η ψυχολόγος. «Όταν αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε, αντιδρούμε με τη φυσική μας απόκριση — το σύστημα fight or flight. Αν ανήκεις σε εκείνους που συνηθίζουν να τσακώνονται συχνά θυμώνεις όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ήθελες. Για να καταλάβεις πώς να διαχειριστείς τον θυμό σου, πρέπει να είσαι σε θέση να ονομάσεις τον φόβο σου και να μάθεις να παίρνεις τον έλεγχο αυτού που κρύβεται από κάτω: το άγχος». εξηγεί η Φανή Ζαφειρίδου.
8. Δεν μπορείς πάντα να ελέγξεις ή να προβλέψεις το άγχος σου
Μπορεί να υπάρχουν στιγμές που το άγχος σου φαίνεται να φουντώνει από το πουθενά — ακόμα και όταν έχεις ένα ισχυρό σύστημα υποστήριξης, μια ρουτίνα και στρατηγικές αντιμετώπισης. «Είναι σημαντικό να συνεχίσεις να βλέπεις τον θεραπευτή σου, να εξασκείς τις δεξιότητες διαχείρισης που έχεις μάθει και, εφόσον χρειάζεται, να ακολουθείς τη φαρμακευτική αγωγή σου», λέει η ψυχολόγος.
Η επίγνωση των παραγόντων που σου δημιουργούν άγχος μπορεί να σε βοηθήσει να διαχειριστείς καλύτερα τα συμπτώματά σου. Αλλά το να αποδεχτείς ότι θα έχεις κακές μέρες μερικές φορές και ότι το άγχος σου δεν θα είναι πάντα προβλέψιμο, μπορεί να κάνει τη ζωή σου πιο εύκολη.
Η καθημερινότητα με μια αγχώδη διαταραχή μπορεί να είναι δύσκολη και πιθανώς να συναντάς συχνά εμπόδια που δεν έχεις αντιμετωπίσει πριν. Ωστόσο, όσο περισσότερη κατανόηση δείχνεις, τόσο καλύτερα μπορείς να είσαι προετοιμασμένη να την αντιμετωπίσεις στο μέλλον.
Η Φανή Ζαφειρίδου είναι συμβουλευτική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, www.fanizafeiridou.gr
