Κάποτε ακούγαμε τη λέξη «διαλογισμός» και το μυαλό μας πήγαινε σε βουδιστές μοναχούς και τελετουργίες μακριά από τη δική μας ζωή και φιλοσοφία. Καθώς όμως τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι υιοθετούν πρακτικές ενσυνειδητότητας στην καθημερινότητά τους -ανάμεσα στις οποίες και ο διαλογισμός-, άρχισε να διερευνάται πιο έντονα η συνεισφορά τους στη σωματική αλλά και την πνευματική υγεία μας.
Οι ψυχολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι ο διαλογισμός αλλάζει τον εγκέφαλο και τη βιολογία μας με θετικό τρόπο, αναφέρεται σε άρθρο του American Psychological Association. Συγκεκριμένα, επηρεάζει τη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συγκέντρωση και το ρεγουλάρισμα των συναισθημάτων, περιορίζοντας την υπερδιέγερση, τη διάσπαση προσοχής, τις αρνητικές σκέψεις και τις περιττές συναισθηματικές αντιδράσεις.
Οι συνηθέστερες ψυχικές διαταραχές -οι αγχώδεις διαταραχές- που δυσχεραίνουν τη ζωή 300 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως, φαίνεται να γίνονται πιο διαχειρίσιμες με τη βοήθεια του διαλογισμού. Βελτιώνονται ακόμα και τα συμπτώματα της κατάθλιψης, ενώ ενισχύεται το ανοσοποιητικό σύστημα απαλύνοντας μέχρι και χρόνιους σωματικούς πόνους.
Μάλιστα η αποτελεσματικότητά του γίνεται αισθητή και σε ιδιαίτερα ευαίσθητες περιόδους όπως η εγκυμοσύνη και η λοχεία. Σε όλα αυτά τα ερευνητικά δεδομένα προστέθηκε στα τέλη του 2022 και το συμπέρασμα μελέτης που ισχυρίζεται ότι ο διαλογισμός μπορεί να έχει εξίσου καλό αποτέλεσμα με ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται ευρέως για τη θεραπεία του άγχους.
Τι ακριβώς εννοούμε όμως όταν μιλάμε για διαλογισμό;
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη διαλογισμού, με την ενσυνειδητότητα να αποτελεί κύριο γνώρισμα όλων τους. Ουσιαστικά πρόκειται για την πνευματική κατάσταση στην οποία μπαίνουμε όταν σκόπιμα στρέφουμε την προσοχή μας στο παρόν, χωρίς να κρίνουμε ό,τι συμβαίνει αλλά παρακολουθώντας το ως θεατές. Κατά τη διάρκεια του διαλογισμού δεν σκεφτόμαστε όσα συνέβησαν στο παρελθόν ούτε ανησυχούμε για όσα θα γίνουν στο μέλλον, αλλά μένουμε συγκεντρωμένοι στο παρόν και ζούμε τη στιγμή.
Απώτερος στόχος είναι να έχουμε τα οφέλη της ενσυνειδητότητας στην καθημερινότητά μας, σε στιγμές που ουσιαστικά δεν κάνουμε διαλογισμό. Τι αλλάζει με το διαλογισμό; Η σχέση μας με τις σκέψεις και τα συναισθήματα που μας προκαλούν. Δημιουργείται μια απόσταση που μας επιτρέπει να τα διαχειριστούμε καλύτερα. Έτσι αν κατανοήσουμε για παράδειγμα ότι ο θυμός ή η ζήλια είναι εφήμερα συναισθήματα που δεν μπορεί να ορίζουνε τη ζωή μας, μειώνεται η διάρκεια και η έντασή τους όταν τα νιώθουμε.
Η Hilary A. Marusak, νευροεπιστήμονας στο Wayne State University γράφει σε άρθρο της στο The Conversation ότι ο διαλογισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εργαλείο περαιτέρω διερεύνησης του τρόπου που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας και να αλλάξει ριζικά την προοπτική μας για τη ζωή. Δεδομένου μάλιστα ότι τα φάρμακα για το άγχος λαμβάνονται για πολύ καιρό και έχουν κόστος που δεν μπορούν να καλύψουν όλοι οι ασθενείς και παρενέργειες που για πολλούς πάσχοντες γίνονται αιτία να διακόψουν την αγωγή τους, ο διαλογισμός είναι ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο χαμηλού ή και καθόλου κόστους που μπορεί σχετικά εύκολα να ενσωματωθεί στην καθημερινότητα όλων μας. Πώς; Με εκπαίδευση, εξάσκηση και πειθαρχία.
Σύγκριση αποτελεσμάτων φαρμακευτικής αγωγής και διαλογισμού
Στη μελέτη που διεξήχθη με επικεφαλής την Elizabeth Hoge, διευθύντρια ερευνητικού προγράμματος στο Ιατρικό Κέντρο του Georgetown University, συμμετείχαν 276 ενήλικες με αγχώδεις διαταραχές για τις οποίες δεν είχαν λάβει κάποια αγωγή. Στους μισούς από αυτούς χορηγήθηκε ένα από τα πιο κοινά φάρμακα για το άγχος, ενώ οι υπόλοιποι ακολούθησαν θεραπεία με διαλογισμό. Μετά από οκτώ εβδομάδες και οι δύο ομάδες παρουσίασαν βελτίωση των συμπτωμάτων κατά 20%. Μετά το τέλος της έρευνας οι ασθενείς είχαν την ευκαιρία να αλλάξουν και αντί για το φάρμακο να επιλέξουν να συνεχίσουν με το διαλογισμό ή αντίστροφα. Πολλοί πέρασαν από τη μία θεραπεία στην άλλη διαπιστώνοντας ότι για εκείνους λειτουργούσε καλύτερα η άλλη μέθοδος.
Οπότε ο διαλογισμός θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν εναλλακτική επιλογή για εκείνους που δεν αντέχουν τις παρενέργειες ή έχουν κάποια αλλεργία στα συστατικά του φαρμάκου αλλά και σαν πρώτο βήμα σε ασθενείς που υποφέρουν από το άγχος αλλά δεν κάνουν τίποτα γι’ αυτό.
Αν τώρα εσύ ακολουθείς φαρμακευτική αγωγή για μια αγχώδη διαταραχή, δεν συστήνεται να τη σταματήσεις χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού σου και να την αντικαταστήσεις με το διαλογισμό. Αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να τον δοκιμάσεις παράλληλα με την αγωγή σου, να δεις αν σου ταιριάζει και πώς λειτουργεί για εσένα και ίσως κάποια στιγμή να μην έχεις πια ανάγκη τα φάρμακα.
