Στην ερώτηση για το εάν και κατά πόσο βιώνούμε θετικά συναισθήματα σε σχέση με το φαγητό, η απάντηση πιθανότατα θα ήταν εμφατικά καταφατική. Πόσο κόντα όμως, είναι αυτό στην σημερινή πραγματικότητα; Κατα πόσο γνωρίζουμε να απολαμβάνουμε το φαγητό και να αντιλαμβανόμαστε το πώς επηρεάζει το σώμα και τον ψυχισμό μας η τροφή που καταναλώνουμε;
Συνήθως θα φάμε γρήγορα και μηχανικά, χωρίς πολλή σκέψη, χωρίς να δαπανήσουμε πολύτιμο χρόνο. Θα τελειώσουμε, συχνά νιώθοντας χειρότερα, ίσως γιατί φάγαμε λίγο παραπάνω, ίσως γιατί φάγαμε λίγο λιγότερο, καθ’υπόδειξη ενός προγράμματος διατροφής ή επειδή εν τέλει το φαγητό δεν φάνηκε ικανό να αναπληρώσει συναισθηματικά κενά. Τα συναισθήματα μας σχετικά με το φαγητό, πολλές φορές θα έχουν αρνητικό πρόσημο. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν βρήκαμε τον τρόπο να συνδεθούμε με το σώμα μας και να εστιάσουμε στον τρόπο με τον οποίο τρώμε.
Και εδώ έρχεται η πρακτική του mindful eating, η οποία είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια σύγχρονη διατροφική τάση. Αποτελεί τον πυρήνα, κάθε διατροφικής προσέγγισης που πληρεί τα κριτήρια εκείνα, που θα οδηγήσουν στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε το φαγητό. Έρχεται να μας διδάξει πως θα εστιάσουμε σε εμάς και στον τρόπο που τρώμε, βοηθώντας μας να κάνουμε ειρήνη με το φαγητό και κατ’επέκταση με τον εαυτό μας.
Τι είναι η ενσυνείδητη διατροφή (mindful eating)
To mindful eating, όπως είθισται να αναφέρεται, θα μπορούσε να μεταφραστεί ως ενσυνείδητη διατροφή. Η ενσυνειδητότητα – ή mindfulness- σε ένα γενικότερο πλαίσιο, είναι «η γνώση που απορρέει από την εκ προθέσεως παρατήρηση της εμπειρίας μας στο παρόν, χωρίς κριτική και με φιλική περιέργεια» σύμφωνα με τον ορισμό που έδωσε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης και εισηγητής ερευνητικού προγράμματος πάνω στο αντικείμενο, Jon Kabat-Zinn. Η ενσυνειδητότητα είναι μια ολιστικήπροσέγγισητης λειτουργίας του νου και του σώματος. Εισάγοντας την ενσυνειδητότητα στη ζωή μας, θα μπορούσαμε να μετατρέψουμε την σχέση με τις εμπειρίες μας από αρνητική σε αρμονική, να αρχίσουμε να διαχειριζόμαστε με επιδεξιότητατις δυσκολίες που αναπόφευκτα θα εμφανιστούν αλλά και να απολαμβάνουμε περισσότερο τις καθημερινές μας στιγμές!
Οπότε, μιλόντας ειδικότερα, για την ενσυνειδητότητα στην διατροφή μας, θα λέγαμε οτι αναφέρεται στην εστίαση της προσοχής μας στον τρόπο, την ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού. Όχι όμως με διάθεση περιοριστική προς τον εαυτό μας, τουναντίον· δίνοντας χώρο για την απόλαυση της τροφής, σεβόμενοι παράλληλα τα εσωτερικά μας σημάδια πείνας και κορεσμού. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στην εκ βάθρων αλλαγή της σχέσης μας τόσο με το φαγητό όσο και με τον εαυτό μας.
Η ενσυνείδητη διατροφή βοηθά στην απώλεια βάρους;
Παρά τις προσπάθειές μας να αντιληφθούμε ποια είναι η πιο αποτελεσματική δίαιτα, συνεχίζουμε να ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ίδια απάντηση: Όλες οι δίαιτες μπορεί να φαίνεται ότι λειτουργούν βραχυπρόθεσμα, καμία όμως δεν λειτουργεί μακροπρόθεσμα. Και αυτό, γιατί η ενσυνείδητη διατροφή αποτελεί το κομμάτι εκείνο που λείπει ώστε να οδηγηθούμε στην αλλαγή συμπεριφοράς απέναντι στο φαγητό και κατ’επέκταση σε αποτελέσματα που είναι μακροπρόθεσμα.
Η απώλεια βάρους μπορεί να μην αποτελεί αυτοσκοπό στην ενσυνείδητη διατροφή, αλλά θα οδηγήσει προς αυτή την κατεύθυνση μέσα από την αλλαγή της σχέσης μας με το φαγητό, που υποδεικνύει. Κάτι τέτοιο μάλιστα, περνώντας από έναν πολύ πιο εύκολο δρόμο απο αυτόν που φανταζόμαστε στο άκουσμα της λέξης δίαιτα- χωρίς περιορισμούς και στερήσεις.
Οι έρευνες που έχουμε στην διάθεσή μας, συγκλίνουν με αυτή την προσέγγιση, καταδεικνύοντας μια όχι άμεση, αλλά μάλλον έμμεση σχέση της απώλειας βάρους με το mindful eating.
Τι θα πετύχω κάνοντας ενσυνείδητη διατροφή:
- Θα καταφέρεις να βελτιώσεις την πέψη σου που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού, και κατ’επέκταση την υγεία σου.
- Θα χάσεις βάρος μακροπρόθεσμα, χωρίς υπερβολές, ενοχές και στερήσεις.
- Θα κόψεις τον δεσμό μεταξύ της συναισθηματικής σου κατάστασης και των διατροφικών σου συνηθειών.
- Θα νιώσεις πολύ καλύτερα καθώς η διάθεσή και η ενέργειά σου θα βελτιωθούν αισθητά.
- Θα γίνει για εσένα η καθημερινή άσκηση mindfulness που θα σε οδηγήσει στο να εφαρμόσεις την ενσυνειδητότητα και σε άλλους τομείς της ζωής σου για ακόμα περισσότερα οφέλη.
Πώς θα το εφαρμόσεις
Δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής της τεχνικής του mindful eating ή κανόνες που πρέπει να ακολουθηθούν πιστά, καθώς η πρακτική αυτή στοχεύει στην εστίαση της προσοχής στην εμπειρία που βιώνει ο καθένας ξεχωριστά.
Οι παρακάτω συμβουλές όμως, θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην προσπάθεια μας να φάμε με προσοχή.
1. Σκέψου αν νιώθεις όντως πείνα πριν φας
Πριν ψάξεις κάτι να φας, σκέψου αν όντως πεινάς ή αν ενεργείς μηχανικά. Όσο εύκολο και αν ακούγεται θεωρητικά, να φάμε την στιγμή εκείνη που πεινάμε, συνήθως δυσκολευόμαστε να το εφαρμόσουμε στην πράξη.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι οι οποίοι θα μας οδηγήσουν στο τραπέζι. Η βιολογική πείνα είναι η φυσιολογική ανάγκη του οργανισμού να τραφεί, και την αντιλαμβανόμαστε μέσω του στομάχου. Υπεύθυνες για αυτό είναι ορμονικές αλλαγές, όπως η μείωση της ινσουλίνης. Το σώμα μας λοιπόν, μας δίνει σημάδια οτι χρειάζεται καύσιμα.
Σε αντιδιαστολή με την φυσιολογική πείνα, έρχεται η συναισθηματική πείνα. Το να τρώμε όταν δεν το χρειαζόμαστε πραγματικά, θα μπορούσε να ξεκινά σαν ανάγκη να ηρεμήσουμε όταν νιώθουμε ταραγμένοι, να γιορτάσουμε αν είμαστε χαρούμενοι, ή να τσιμπήσουμε κάτι επειδή πλήττουμε.
Εαν δεν πεινάς πραγματικά είναι προτιμότερο να αναβάλλουμε το φαγητό και να ασχοληθούμε με κάτι άλλο που θα μας φτιάξει την διάθεση.
2. Δώσε προσοχή στο πόσο στρεσαρισμένος είσαι
Αν νιώθεις άγχος ή στενοχώρια μπορεί να μην είναι η ιδανική στιγμή να φας. Δεν θα μπορέσεις να εστιάσεις στο φαγητό, να αντιληφθείς τα σημάδια πείνας και κορεσμού ή να απολαύσεις το γεύμα σου όντας παρόν.
Επιπλέον η πέψη δεν θα μπορέσει να ολοκληρωθεί επαρκώς κατω απο συνθήκες στρες. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας του “fight or flight reaction” όρου που περιγράφει την αντίδραση του οργανισμού μας απέναντι σε ένα κίνδυνο, με σκοπό την επιβίωσή του. Ουσιαστικά, με την βοήθεια της κορτιζόλης και άλλων ορμονών, το σώμα μας κανει «οικονομία» δυνάμεων, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον πιθανό κίνδυνο «φεύγοντας ή παλεύοντας» μετατοπίζοντας το αίμα και την ενέργεια στα άκρα και θέτοντας σε δεύτερη μοίρα λειτουργίες, όπως αυτή της πέψης.
3. Διάλεξε το σωστό περιβάλλον
Πόσο εφικτό είναι άραγε να εστιάσουμε στο φαγητό όταν έχουμε τόσα ερεθίσματα γύρω μας; Μπορεί να φάμε όρθιοι, τρέχοντας για τη δουλειά ή δίπλα στην τηλεόραση. Πιθανόν να μην προλαβαίνουμε να καθήσουμε να φάμε με ηρεμία, ή να φοβόμαστε την ησυχία κατά την διάρκεια του γεύματος. Αν δοκιμάσουμε να φάμε σε ένα ήρεμο περιβάλλον και να καθήσουμε σωστά, θα δούμε ότι είναι πολύ πιο εύκολο να επικεντρωθούμε στο γεύμα μας.
4. Μείωσε τον ρυθμό και απόλαυσε την κάθε μπουκιά
Όλη μας η καθημερινότητα εξελίσεται σε πολύ γρήγορους ρυθμούς καθώς νιώθουμε οτι χρειάζεται να τα προλάβουμε όλα. Κάθε αργή κίνηση, φαντάζει μερικές φορές αναίτιο ξόδεμα του πολύτιμου χρόνου μας.
Η ενσυνειδητότητα όμως δεν συμβαδίζει με αυτή την λογική. Θα πρέπει να δώσουμε στον εαυτό μας τον χρόνο να σκεφτεί και να απολαύσει το φαγητό. Να το αντιληφθούμε ως μια ιεροτελεστία. Να μάθουμε να απολαμβάνουμε πρώτα οπτικά το φαγητό, στη συνέχεια να προσπαθήσουμε να καταλαβουμε κάθε γεύση και να δώσουμε χρόνο για σωστή μάσηση της τροφής.
5. Σκέψου την διαδρομή το φαγητού μέχρι το πιάτο σου
Έως ότου προσγειωθεί στο πιάτο σου το φαγητό, πιθανότατα διένυσε αρκετά χιλιόμετρα και χρειάστηκε προσπάθεια. Σκέψου για μια στιγμη τι χρειάστηκε για να παραχθεί αυτό το φαγητό που καταναλώνεις. Το έδαφος και τον ήλιο που βοήθησαν ένα φρούτο να αναπτυχθεί. Τις συνθήκες στις οποίες μεγάλωσε ένα ζώο. Νιώσε ευγνομοσύνη για όλα αυτά που χρειάστηκαν για να παραχθεί η τροφή που καταναλώνεις, και κάνε τις επιλογές σου σε συνάρτηση με τον τρόπο παραγωγής.
6. Τελείωσε το γεύμα όταν νιώσεις κορεσμό
Μετά απο κάθε μπουκιά, τσέκαρε το πως νιώθεις. Νιώθεις πλήρης; Χρειάζεσαι κι άλλο; Μήπως είναι ώρα να σταματήσεις; Δεν χρειάζεται να δεις το πιάτο να αδειάζει, ώστε να τελειώσεις. Μάθε να ακούς το σώμα σου και να σταματάς την στιγμή εκείνη που νιώθεις κορεσμό.
7. Διώξε τα αρνητικά συναισθήματα
Συχνά αν φάμε κάτι παραπάνω από αυτό που θεωρούμε ότι «πρέπει», θα νιώσουμε τύψεις και αρνητικά συναισθήματα που πιθανόν, μας οδηγήσουν σε ένα φαύλο κύκλο «αυτοτιμωρίας». Αντ’αυτού, θα βοηθούσε εάν η επιλογή του να φάμε κάτι «όχι τόσο υγιεινό» γινόταν πιο συνειδητά, αποδεχόμενοι την ανάγκη μας την παρούσα χρονική στιγμή και απολαμβάνοντας πλήρως αυτή την «παρασπονδία». Χωρίς να νιώσουμε ενοχές και χωρίς να κατηγορήσουμε τον εαυτό μας. Στο επόμενο γεύμα, όντας πιο πλήρεις και δυνατοί ψυχολογικά, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια πιο θρεπτική επιλογή.
Εάν ο τρόπος που τρώμε είναι σε άμεση σχέση με τον τρόπο που βιώνουμε την καθημερινότητά μας, το mindful eating είναι ένας πρώτος τρόπος να εντάξουμε την ενσυνειδητότητα στην ζωή μας. Ας δώσουμε χώρο σε αυτή την αλλαγή προσέγγισης, κάνοντας πιο συνειδητές επιλογές και μετουσιώνοντας τα αρνητικά συναισθήματα που εμποδίζουν την εύρυθμη σύνδεση με το φαγητό και τον εαυτό μας, σε θετικά, ικανά να εγγυηθούν την υγεία και την ευεξία μας!
