Η Κατερίνα χώρισε με τον σύντροφό της και ο λόγος ήταν πως αυτός ήθελε να κάνουν παιδί, ενώ εκείνη δεν ήθελε. Ο Γιάννης και η Μαρίνα περίμεναν δίδυμα, αλλά δυστυχώς στη γέννα το ένα από τα δύο δεν τα κατάφερε. Η Τατιάνα νιώθει συχνά άσχημα με το σώμα της και υπάρχουν στιγμές που νιώθει τη θλίψη να την πνίγει. Αυτές οι τρεις περιπτώσεις δεν έχουν κάτι το παράλογο ή το αξιοπερίεργο…σωστά; Σωστά.

Τι συμβαίνει όμως όταν η Κατερίνα, που χώρισε με το σύντροφό της επειδή αυτός ήθελε παιδί και εκείνη όχι, τραβάει ένα βίντεο την ώρα που κλαίει, γράφει ένα συναισθηματικό caption και το ανεβάζει στο Tik Tok; Όταν ο Γιάννης και η Μαρίνα που έχασαν το ένα από τα δύο τους παιδιά στη γέννα φτιάχνουν για το instagram ένα βίντεο με προσωπικές στιγμές από τη γέννα και σπικάζ σαν να μιλάει το μωρό, που δεν τα κατάφερε, και το οποίο εξηγεί την όλη κατάσταση; Όταν η Τατιάνα βγάζει selfies με κόκκινα μάτια από το κλάμα μπροστά στον καθρέφτη και το κάνει story; Βλέπει κανείς το λάθος; Μήπως οι προσωπικές μας στιγμές και τα συναισθήματα θυσιάζονται στο βωμό των likes; Μήπως με την καραμέλα του awareness έχουμε γίνει drama queens και διαγωνιζόμαστε για το ποιος είναι ο πιο ευάλωτος και “πραγματικός” στο internet και στα social media;

Ανοίγει ο διάλογος για την ψυχική υγεία;

Όταν το Νοέμβριο του 2021 η Bella Hadid ανέβασε μία σειρά από crying selfies στο Instagram γράφοντας πως “Αυτή είναι σχεδόν η κάθε μου μέρα και η κάθε μου νύχτα εδώ και μερικά χρόνια. Τα social media δεν είναι η πραγματικότητα. Όποιος περνάει δύσκολα, παρακαλώ να το θυμάται αυτό”, πολλοί ήταν αυτοί που είπαν μπράβο που μίλησε τόσο ειλικρινά για τη ψυχική της υγεία και δημοσίευσε αυθεντικές φωτογραφίες, αλλά εξίσου πολλοί ήταν και αυτοί που έκαναν την ερώτηση αν το να μοιραζόμαστε τις χειρότερες στιγμές μας με τη μορφή μίας εσκεμμένης λήψης θα οδηγήσει πραγματικά σε καλύτερες συζητήσεις για την ψυχική υγεία στο διαδίκτυο.

H Dr. Monica Johnson, ιδρύτρια και ψυχολόγος στο Kind Mind Psychology, είχε δηλώσει στη βρετανική Vogue πως αν είναι να παρακολουθούμε κάτι στα social media ας είναι διαδικτυακές κοινότητες ψυχικής υγείας, θεραπευτές και προφίλ που προάγουν τη ψυχική υγεία. Ωστόσο, το καλύτερο θα ήταν να περνάμε λιγότερο χρόνο μπροστά από την οθόνη. Και πρόσθεσε το εξής σημαντικό: “για κάποιους ανθρώπους αυτό το περιεχόμενο μπορεί να είναι βοηθητικό και για άλλους μπορεί να είναι προκλητικό. Καλό είναι να επιλέγετε ποιοι θα βλέπουν το περιεχόμενο σας και να έχετε ένα κοινό που μπορείτε να εμπιστευτείτε. Το θέμα δεν είναι να λάβετε απλά υποστήριξη, αλλά να λάβετε τη σωστή υποστήριξη από κάποιον επαγγελματία”.

Ας μιλήσουμε για το sadfishing

Δύο χρόνια νωρίτερα από την Bella, η Kendall Jenner είχε κάνει μία σειρά από instagram posts, όπου έλεγε για το πόσο άσχημα ένιωθε ψυχολογικά εξαιτίας της ακμής. Η μητέρας της, Kriss Jenner είχε κάνει και tweet στο οποίο δήλωνε το πόσο υπερήφανη ένιωθε για την κόρη της, που βρήκε το θάρρος να μιλήσει γι αυτό το θέμα. Χιλιάδες έφηβοι ταυτίστηκαν με την Kendall….μέχρι που έμαθαν πως όλα αυτά τα posts ήταν χορηγούμενα από την Proactiv. Και κάπως έτσι βγήκε και ο όρος sadfishing.

H λέξη sadfishing χρησιμοποιείται για τη διάκριση μεταξύ συναισθηματικών αναρτήσεων στα social media που επιδιώκουν σκόπιμα τη συμπάθεια και την προσοχή από αυτές που είναι γνήσιες κραυγές για βοήθεια (αξίζει όμως να σημειωθεί πως ο όρος αυτός βασίζεται σε υποκειμενική κρίση…αρά κάποιος να θεωρείται ότι κάνει sadfishing, αλλά όντως να χρειάζεται βοήθεια).

Αυτό που καλούμαστε να εξετάσουμε αυτή τη στιγμή δεν είναι για το αν πρέπει ή όχι να κλαίμε δημοσίως ή να λέμε τον πόνο μας, αλλά το κίνητρο που υπάρχει πίσω από αυτό.

Σαφώς και πρέπει να αφήνουμε τον εαυτό μας να αισθάνεται συναισθήματα και να μην ντρεπόμαστε να κλαίμε. Αλλά μάλλον δεν είναι υγιές ούτε αυθεντικό να σηκώνεις το τηλέφωνό σου και να τραβά τον εαυτό σου ή να ποζάρεις για μια selfie κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης, ειδικά όταν το τελικό αποτέλεσμα είναι απλώς να αφήσεις εντελώς αγνώστους να μπουν στις πιο προσωπικές σου στιγμές (με ό,τι αυτό συνεπάγεται).

Πότε το oversharing βλάπτει σοβαρά

Θα θέσω μία απλή ερώτηση: πρέπει να γνωρίζουμε τι φαγητό τρώει κάποιος τη στιγμή που το τρώει; Όχι. Κάνει όμως αυτό κακό; Επίσης όχι.

Το πρόβλημα ξεκινά όταν αρχίζεις να αισθάνεσαι εξαρτημένος από την επιβεβαίωση που παίρνεις από ανθρώπους που ούτε ξέρεις και πολύ πιθανό να μην ήθελες να ξέρεις κιόλας. Το να δίνεις στους followers small bites από την καθημερινότητά σου δεν βλάπτει, αυτό που βλάπτει είναι όταν αρχίζεις και χάνεις την κυριότητα της ιδιωτικότητάς σου. Έχει μια κάποια αξία να μοιράζεσαι μία όμορφη εικόνα, μία σκέψη, ένα meme, που πιστεύεις ότι οι άλλοι θα κερδίσουν κάτι, αλλά όταν γίνεται συνήθεια και “πρέπει” να μοιράζεσαι ακόμα και το πιο βαρετό κομμάτι της ζωής σου ή το πιο προσωπικό, τότε θα πρέπει να αναρωτηθείς αν ζεις για σένα ή για τους άλλους.

Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η εξάρτηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για αυτοεπικύρωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε αισθήματα κατωτερότητας, κοινωνικό άγχος, κατάθλιψη, μειωμένη αυτοεκτίμηση και πολλά άλλα. Αυτή η καταναγκαστική συμπεριφορά συχνά επιδεινώνεται εάν αντιμετωπίζει κανείς ήδη διαταραχές ψυχικής υγείας όπως άγχος, κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή.

Πάρα πολλοί άνθρωποι αυτές τις μέρες ρομαντικοποιούν τις ψυχικές ασθένειες σαν να είναι ένα χαριτωμένο, ιδιόρρυθμο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας και ως εκ τούτου, υπάρχουν πολλά άτομα με εσφαλμένη διάγνωση στο διαδίκτυο. Ξέρεις ότι η κουλτούρα έχει γίνει λίγο περίεργη όταν, στην προσπάθειά σου να τραβήξει την προσοχή και να είσαι ξεχωριστός, μετατρέπεις την ψυχική ασθένεια σε αισθητική ή φάση.

Ας προστατευτούμε πριν είναι αργά

Αντί να αφήνουμε έναν X αριθμό αγνώστων να μπει βαθιά στον ψυχισμό μας, μπορεί να μας ωφελήσει μακροπρόθεσμα να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματά μας πιο εσωτερικά (και με κάποιο ειδικό) αντί να παίζουμε το παιχνίδι του sadfishing. Το να εμπιστευόμαστε τα εσωτερικά μας συναισθήματα σε έμπιστα άτομα και όχι σε followers δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να είμαστε «αληθινοί» στο διαδίκτυο.

Παρά το γεγονός ότι οι φωνές στο διαδίκτυο κανονικοποιούν την τάση να κλαίμε ζωντανά ή να τραβάτε μια selfie με δάκρυα, είναι προς το συμφέρον μας να προστατεύσουμε μια αίσθηση ιδιωτικότητας στη ζωή μας.