Ο έρωτας είναι τυφλός;
Όχι ακριβώς, αλλά η αλήθεια είναι πως όταν ερωτευόμαστε θολώνει κάπως το τοπίο. Για παράδειγμα, όταν είμαστε με κάποιον που θέλουμε πάρα πολύ, μπορεί να γνωρίζουμε επακριβώς τα ελαττώματά του, αλλά κάτι μέσα μας λέει ότι μπορούμε να τα αγνοήσουμε.
Πρόσφατες έρευνες στο Wellcome Department of Neuroimaging του University College στο Λονδίνο εντόπισαν πως όταν δύο ερωτικοί σύντροφοι κοιτάζουν ο ένας τον άλλον το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με την κοινωνική κριτική και την αρνητική εντύπωση αδρανούν. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτός ο μηχανισμός μπορεί να εμπλέκεται για να βοηθήσει δύο άτομα να γίνουν «ένα» στο αρχικό στάδιο μιας σχέσης, που το άγχος και η αγωνία μάς κατακλύζουν.
Ραγίζουν οι καρδιές;
Κι όμως, ναι. Το σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς» είναι επίσημος ιατρικός όρος που καθιερώθηκε από ερευνητές του Johns Hopkins Heart Institute στη Βαλτιμόρη. Η καρδιά «ραγίζει» όταν ένα συναισθηματικό τραύμα προκαλεί τόσο μεγάλη έκκριση στρεσογόνων ορμονών απ’ τον εγκέφαλο, που οι μύες της καρδιάς παραλύουν και σχεδόν σταματάνε να αντλούν αίμα. Αποτέλεσμα: πόνοι στο στήθος, κομμένη ανάσα, συμπτώματα που θυμίζουν καρδιακή προσβολή. Δεν πρόκειται να πεθάνετε από ερωτική απογοήτευση, αλλά μια επίσκεψη στα «επείγοντα» του κοντινού σας νοσοκομείου μπορεί να την κάνετε.
Αφού αγαπάμε, γιατί απατάμε;
Η έλξη, ο έρωτας και η δέσμευση περιλαμβάνουν τρία αλληλένδετα αλλά παράλληλα ξεχωριστά συστήματα του εγκεφάλου. Έτσι, δεν είναι περίεργο ένας άνθρωπος να επιθυμεί σεξουαλικά έναν άλλον, να είναι ερωτευμένος με τον παράλλο και ταυτόχρονα να θέλει να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του με έναν τρίτο. Επειδή κάθε είδος ερωτικής έλξης εξυπηρετεί μια ιδιαίτερη ανάγκη και υφίσταται σε διαφορετικό επίπεδο, τα άτομα που προχωράνε στην απιστία έχουν την ικανότητα να διαχωρίζουν τα συναισθηματικά τους καταφύγια.
Τι είναι τελικά αυτό που κάνει έναν άνθρωπο πιο άπιστο από κάποιον άλλο; Οι απαντήσεις διαφέρουν, φάσκουν και αντιφάσκουν. Από τη μία, είναι θέμα ορμονών στο σώμα και νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο. Για παράδειγμα, τα άτομα που αναζητούν συνεχώς νέες εμπειρίες και είναι ευάλωτα στην ντοπαμίνη (χημική ουσία του εγκεφάλου που μας κάνει να αποζητάμε ικανοποίηση) είναι περισσότερο επιρρεπή στην απιστία. Από την άλλη, υπάρχουν παράγοντες καθαρά «σχεσικοί» -όπως η ανάγκη ενός συντρόφου να ξεφύγει από μια δυσάρεστη κατάσταση ή να νιώσει ξανά επιθυμητός- που μπορούν να οδηγήσουν στην απιστία.
Ο έρωτας βλάπτει σοβαρά την υγεία;
Σχετικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα ζευγάρια που περνάνε όμορφα στη σχέση τους έχουν καλύτερη υγεία. Συγκεκριμένα, τα άτομα που διατηρούν ευτυχισμένους γάμους έχουν λιγότερο στρες από τους εργένηδες και αυτό εν μέρει επειδή έχουν ο ένας τον άλλον –δηλαδή συναισθηματική υποστήριξη- στις δύσκολες στιγμές. Λιγότερο άγχος συνεπάγεται και καλύτερη φυσική κατάσταση και ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα.
Για παράδειγμα, τα άτομα που βιώνουν μια τραυματική σχέση μπορεί να παρατηρήσουν μελανιές που αργούν να φύγουν και πληγές που δυσκολεύονται να επουλωθούν – με ρυθμό αργότερο κατά 40% από το φυσιολογικό, σύμφωνα με έρευνα στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής του Οχάιο. Όσο για το χωρισμό, έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί σωματικό πόνο. Oι ερευνητές παρατήρησαν τις αντιδράσεις των ατόμων που έπαιζαν ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι με μπάλα: Σε εκείνα που έχασαν και αποκλείστηκαν απ’ το παιχνίδι παρατηρήθηκε λειτουργία στα κέντρα πόνου του εγκεφάλου. Κατ’ επέκταση, ο αποκλεισμός μπορεί να βλάψει τον οργανισμό, όπως ακριβώς ένας τραυματισμός, και το σώμα μας το αναγνωρίζει αμέσως.
Ο έρωτας είναι εθιστικός;
Η αγάπη παίζει ολέθρια παιχνίδια με τη χημεία του σώματός μας. Γι’ αυτό συμπεριφερόμαστε σαν εθισμένοι, που κάνουμε σαν τρελοί για να πάρουμε την επόμενη δόση. Μελέτες έχουν δείξει, για παράδειγμα, πως τα επίπεδα σεροτονίνης αυξάνονται κατά 40% σ’ αυτούς που ζουν έναν καινούριο έρωτα, γι’ αυτό ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν τα συμπτώματα της ψύχωσης, κατάσταση που σχετίζεται με τη χαμηλή σεροτονίνη. Με απλά λόγια, αυτός είναι ο λόγος που δεν μπορούμε να τον βγάλουμε από το μυαλό μας. Επιπλέον, είμαστε συνεχώς σε κατάσταση συναγερμού επειδή απελευθερώνεται κορτιζόλη, μια ορμόνη του στρες που σχετίζεται με τη διάθεση «ή ταν ή επί τας».
Μια έρευνα που δημοσιοποιήθηκε το 2005 κατέληξε ότι οι άνθρωποι που έχουν ερωτευτεί πρόσφατα δραστηριοποιούν το τμήμα του εγκεφάλου που παράγει και λαμβάνει ντοπαμίνη, ένα νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με τον εθισμό και την αντίστοιχη συμπεριφορά, ενώ η δράση της αυξάνεται όταν βάζουμε σκοπό να κατακτήσουμε ένα στόχο. Τζογαδόροι και εθισμένοι σε ναρκωτικές ουσίες βιώνουν τα ίδια συμπτώματα από τη δράση της ντοπαμίνης. Στην αρχή, λοιπόν, ενός ειδυλλίου δεν τίθεται θέμα ικανοποίησης, είναι σαν κάτι να μας σπρώχνει να κερδίσουμε το άλλο άτομο, ώστε σταδιακά να σταθεροποιηθεί η εσωτερική μας χημεία.
Αντίστοιχα, όταν μια σχέση τελειώσει, τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά που έχει ένας τοξικομανής σε στέρηση. Τα επίπεδα ντοπαμίνης πέφτουν, άρα έχουμε χάλια διάθεση. Τα επίπεδα σεροτονίνης παραμένουν χαμηλά, άρα τα συμπτώματα ψύχωσης μπορεί να επιμένουν, με αποτέλεσμα να τον σκεφτόμαστε όλη μέρα. Ως αποτέλεσμα των ορμονικών διαταραχών ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυξάνεται η τάση μας για ρίσκο. Έτσι εξηγείται γιατί όταν αντιμετωπίζουμε την πιθανότητα να διαλυθεί η σχέση μας με κάποιον που θέλουμε τρελά στο πλάι μας είμαστε έτοιμοι για όλα και τον διεκδικούμε με ακραίες συμπεριφορές. Παραδόξως, ακόμα κι αυτό έχει το καλό του: Είτε κερδίσουμε είτε χάσουμε, μας βοηθάει να προχωρήσουμε γρηγορότερα στη ζωή μας.
