Αν κάπως θα έπρεπε να περιγράψω τη σχέση μου με τα φυτά, λακωνικά και με σαφήνεια, θα έλεγα πως δεν είναι το φόρτε μου. Κάθε χρόνο την άνοιξη, κάπου εκεί γύρω στον Απρίλιο, ξεκινώντας με τις καλύτερες των προθέσεων τις βόλτες στα ανθισμένα φυτώρια και μετά το φλερτ με πανέμορφες γλάστρες και γλαστράκια που λάτρευα με την πρώτη ματιά, έφτιαχνα τη βεράντα των ονείρων μου που κατάφερνα να την καταστρέψω μετά τους πρώτους δύο μήνες «σχέσης». Μιας σχέσης με ιδιοτροπίες: πολύ νερό, λίγος ήλιος, πολύς αέρας, λάθος προσανατολισμός. Με όση μαθηματική ακρίβεια αυτή η σχέση κατέληγε σε πανωλεθρία κάθε χρόνο, με την ίδια μαθηματική ακρίβεια επαναλάμβανα τη διαδικασία απτόητη την επόμενη χρονιά. Την επαναλάμβανα και έπειτα την άφηνα στη μοίρα της… Δεν ήξερα αν η κηπουρική ήταν για μένα
Μάθημα επιβίωσης από ένα φυτό
Λίγες μέρες πριν από το πρώτο lockdown, στα γενέθλιά μου, πριν συστηθούμε με όλη τη νέα μας πραγματικότητα και ανυποψίαστη για την ανατροπή της κοσμοθεωρίας μου, ένας αγαπημένος φίλος ήρθε επίσκεψη με μια γλάστρα ανά χείρας. Ενθουσιάστηκα στιγμιαία από υποχρέωση, κάπως μεγάλη μου φάνηκε, ασουλούπωτη και αδιάφορη, χωρίς κανένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. Την πήρα, την έβαλα πάνω σε ένα τραπεζάκι και μιας και οι οδηγίες ήταν «όχι πολύ πότισμα» απλώς την ξέχασα. Οι μέρες πέρασαν, το lockdown ήρθε, οι ώρες της μέρας πολλαπλασιάστηκαν. Όταν έβγαλα όλα μου τα απωθημένα στη ζαχαροπλαστική και αφού η αναδιοργάνωση όλων των αποθηκευτικών χώρων του σπιτιού –όπου με πάθος ρίχτηκα τις πρώτες μέρες– όδευε προς την ολοκλήρωσή της, μια μέρα απλώς… την είδα. Ταλαιπωρημένη και λιγότερο μεγάλη, με τα φύλλα της να έχουν πάρει την κατιούσα και να έχουν χάσει το χρώμα τους, ήταν περισσότερο αδιάφορη από ποτέ, κι όμως ένιωσα πως διεκδικούσε την προσοχή μου. Την επόμενη στιγμή αναζητούσα στο κινητό το κατάλληλο app για να μάθω το όνομά της και μετά βρέθηκα να περιπλανιέμαι από forum σε forum για να μάθω περισσότερα για την προσωπικότητά της, τις ιδιοτροπίες της, για να μάθω πώς θα γίνει καλά.
Διάβασε επίσης: Πώς να διαλέξεις ένα υγιές φυτό
Η αιχμέα –ναι, αυτό είναι το όνομά της– απέκτησε τη δική της θέση δίπλα στο πιο φωτεινό παράθυρο και την ολόδική της ώρα μέσα στη μέρα μου. Την ώρα που της αφιέρωνα με ευλάβεια για να παρατηρώ πόσο μεγάλωνε και άλλαζε, αν το χώμα της είχε αρκετή υγρασία, αν χρειαζόταν να ρίξω λίγες σταγόνες νερού μέσα στον κορμό της ή πώς τα φύλλα της ακολουθούσαν τον ήλιο. Και ενώ τη μια στιγμή αμφέβαλλα για την ισορροπία της ψυχικής μου υγείας, η ώρα αυτή έγινε αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής τελετουργίας που με γέμιζε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Σαν η δική μου επιβίωση κάπως να εξαρτιόταν από τη δική της. Αν εκείνη τα κατάφερνε να βρει τον εαυτό της, θα τα κατάφερνα κι εγώ. Αν εκείνη κατάφερνε, απιθωμένη και αμετακίνητη μέσα σε μια γλάστρα, να επιβιώσει, θα μπορούσα κι εγώ, κλεισμένη μέσα στο δικό μου σπίτι. Τη μέρα που μια μικρή ροζ λόγχη έκανε την εμφάνισή της μέσα από το πιο πράσινο –πλέον– φύλλωμά της ένιωσα πως πηγαίναμε στη σωστή κατεύθυνση, θα βγαίναμε πλέον και οι δύο στο φως, ζωντανές.
Και ευτυχώς για μένα (που αμφέβαλλα για την ισορροπία της ψυχικής μου υγείας) το feed του Instagram μετά τις συνταγές της καραντίνας άρχισε να γεμίζει με εικόνες από αστικούς micro κήπους και μποστάνια, με κουκούτσια που ταλαντεύονταν πάνω σε γεμάτα με νερό ποτήρια για να ξεμυτίσουν ρίζες και βλασταράκια, με λαβωμένα κλαράκια που φιλοδοξούσαν να διεκδικήσουν μια νέα ζωή σε άλλη γλάστρα. Και μαζί με το feed ήρθαν πολλές ακόμα πληροφορίες γι’ αυτή την τάση που πρόβαλε από τη νέα μας ανάγκη, αυτήν της αυτοφροντίδας για επιβίωση.
Jamie Fenn/ Unsplash
Millennials: μια γενιά σε κρίση
Η αύξηση στη ζήτηση σπόρων παγκοσμίως το 2020 μαζί με την αύξηση στον τζίρο των φυτωρίων σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική έδειξαν ξεκάθαρα πως, με τα νέα δεδομένα που έθεσε η πανδημία, η γενιά των millennials στράφηκε στην κηπουρική για να βρει ανακούφιση αλλά και την πολυπόθητη ενσυνειδητότητα. Η γενιά που επηρεάστηκε περισσότερο από την οικονομική κρίση, που χρειάζεται να περιμένει περισσότερο από κάθε άλλη για να κάνει οικογένεια, μια γενιά που επλήγη όσο λίγες από την πανδημία είναι ίσως η πιο αγχώδης και στρεσαρισμένη γενιά. Οι επιστήμονες πλέον οδηγούνται στο συμπέρασμα πως ενδεχομένως μέσα από τα φυτά η γενιά αυτή να νιώθει ότι ανακτά τον έλεγχο στην ύπαρξή της αλλά και ένα αίσθημα εκπλήρωσης. Έναν τρόπο να ανακουφιστεί από το στρες που της προκάλεσε όλη αυτή η νέα συνθήκη.
Κηπουρική: Η πράσινη στροφή στην ενσυνειδητότητα
Η ενσυνειδητότητα προϋποθέτει την από πρόθεση εστίαση της προσοχής μας κόντρα στην καθημερινή μας συνήθεια να διεκπεραιώνουμε λειτουργίες χωρίς να το κάνουμε συνειδητά. Σημαίνει επίσης να έχουμε τη διαύγεια να γνωρίζουμε πότε πρέπει να αφεθούμε στη ροή των γεγονότων και της ζωής χωρίς να νιώθουμε διαρκώς την ανάγκη να παρατηρούμε και να αξιολογούμε ό,τι μας συμβαίνει εκείνη τη στιγμή. Μπορούν τον δρόμο για όλα αυτά να μας τον δείξουν μερικά φυτά;
-Για μερικούς, η φροντίδα ενός φυτού, που δεν απαιτεί τον χρόνο ή το χρήμα που απαιτεί το μεγάλωμα ενός παιδιού, ίσως καλύπτει μια βασική ανάγκη χωρίς επιπλέον στρες. Έρευνα της εφημερίδας The New York Times έδειξε πως η μεγαλύτερη αιτία για την υπογεννητικότητα στην Αμερική είναι η οικονομική αβεβαιότητα. Τα φυτά τείνουν να γίνουν το υποκατάστατο των παιδιών αλλά και των κατοικίδιων.
-Για πολλούς, η φροντίδα ενός φυτού μπορεί να τους δείχνει τον δρόμο για να ζήσουν μια στιγμή, βγαίνοντας από τις συνθήκες στρες που ορίζουν τη μέρα τους. Να βιώσουν δηλαδή μια στιγμή ιδιόμορφης ενσυνειδητότητας. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ σε μελέτη τους κατέληξαν πως μετά από μόλις 15 λεπτά κοντά στη φύση παρατηρείται αξιοσημείωτη μείωση των επιπέδων στρες και άγχους, γεγονός που το συνδέουν με την κατακόρυφη αύξηση, 100%, των επισκεπτών στα πάρκα της Αμερικής την περίοδο της πανδημίας.
Manki Kim/ Unsplash
-Για άλλους η κηπουρική μπορεί να λειτουργεί σαν μια φάση «ενεργής» ξεκούρασης, όπου το μυαλό είναι αρκετά απασχολημένο από τη δραστηριότητα της κηπουρικής, ενώ δεν χρειάζεται να μπει σε σκέψεις που προκαλούν άγχος. Έρευνα του 2021, από Βρετανούς και Αμερικανούς επιστήμονες, με 6.000 συμμετέχοντες, η οποία δημοσιεύθηκε στο International Journal of Urban Policy and Planning, έδειξε πως η κηπουρική συνδέεται με μεγαλύτερο αίσθημα ευεξίας και λιγότερο στρες. Παράλληλα, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Public Health παρατήρησε πως μετά από μία μόλις μέρα ενασχόλησης με την κηπουρική οι συμμετέχοντες στην έρευνα παρουσίασαν μειωμένα επίπεδα κούρασης.
Δες και αυτό: Το app που θα γίνει ο οδηγός κάθε επίμονου κηπουρού
-Βιολογικά τρόφιμα, clean eating, άσκηση, διαλογισμός και, γιατί όχι, και κηπουρική; Η σκέψη και η προσοχή φαίνεται πως στρέφονται σε μια ασχολία που συνδέεται με τη φύση και η οποία πυροδοτεί συναισθήματα χαράς και πληρότητας. Έρευνα του Πανεπιστημίου Βαχένιγκεν στην Ολλανδία έδειξε πως 30 λεπτά κηπουρικής σε εξωτερικό χώρο μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και βελτιώνει τη διάθεση. Και όσο η ορμόνη του στρες μειώνεται, τόσο πιο εύκολο γίνεται να ζήσουμε τη στιγμή, να βιώσουμε δηλαδή μια στιγμή ενσυνειδητότητας.
Και όσο οι επιστημονικές έρευνες έρχονται να επιβεβαιώσουν ή καλύτερα να «νομιμοποιήσουν» το αίσθημα πληρότητας και ηρεμίας που μας προσφέρει η ενασχόληση με τα φυτά, ο κήπος ή και οι λιγοστές γλάστρες του σπιτιού μας μπορούν να γίνουν το καταφύγιό μας αλλά και το πεδίο για να έρθουμε σε επαφή με την ενσυνειδητότητα, κατεβάζοντας ταχύτητα στη σκέψη και νιώθοντας παρόντες μέσα στο σώμα μας και δίπλα στη φύση.
Victor Lu/ Unsplash
Ο… ενσυνείδητος κηπουρός
Πώς όμως θα μπορέσουμε να συνδεθούμε με τη φύση και να ζήσουμε το εδώ και το τώρα χωρίς αντιπερισπασμούς; Η Zachiah Murray, συγγραφέας του βιβλίου Mindfulness in the Garden (Ενσυνειδητότητα στον Κήπο), μας δίνει μερικές βασικές κατευθύνσεις.
-Εκτιμούμε τη φύση γύρω μας αλλά και όσα έχουμε καταφέρει στον δικό μας μικρό ή μεγάλο κήπο. Παίρνουμε απόσταση από τον γρήγορο ρυθμό της μέρας μας και επικεντρωνόμαστε στις εικόνες, τους ήχους και τη μυρωδιά των φυτών και του χώματος.
-Παρατηρούμε τα φυτά μας με ησυχία και χωρίς βιασύνη. Βλέπουμε πώς φυτρώνουν νέα φύλλα, ξεκινούν να σχηματίζονται τα άνθη, την υφή τους.
-Απομακρύνουμε ό,τι μπορεί να μας απομακρύνει από αυτή την εμπειρία. Κλείνουμε το κινητό και ζούμε στη στιγμή.
-Όταν φυτεύουμε αφιερωνόμαστε σε αυτή τη στιγμή. Φυτεύουμε με τα χέρια μας, αργά και με φροντίδα και προσοχή. Παρακολουθούμε το νερό πώς εισχωρεί μετά στο χώμα.
-Καθαρίζουμε την αρνητική ενέργεια αφαιρώντας τα ζιζάνια και κάνουμε την εικόνα συναίσθημα. Όπως αφαιρούμε τα ζιζάνια, έτσι απομακρύνουμε τις αρνητικές σκέψεις.
-Αφιερώνουμε χρόνο για να νιώσουμε το συναίσθημα. Παρακολουθούμε τις κινήσεις του σώματος και την αναπνοή μας όσο ποτίζουμε και φροντίζουμε τα φυτά.
