Οι ενοχές είναι ένα από τα πιο οικεία και καθημερινά συναισθήματα που βιώνει ένας άνθρωπος σήμερα. Σίγουρα σου έχει τύχει και εσένα να απολογηθείς για κάτι που έκανες ή και κάτι που δεν έκανες.

Πολλοί άνθρωποι, ωστόσο, τείνουν να απολογούνται πιο συχνά από ότι ενδεχομένως θα έπρεπε και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία τους. Είτε λόγω ευγένειας, είτε για να βγουν από μια δύσκολη θέση είτε για οποιονδήποτε άλλο λόγο, ζητούν συγγνώμη, ξεχνόντας ότι δεν γίνεται να είναι πάντα εκείνοι υπεύθυνοι για όλα.

Να εξηγήσουμε κάτι. Άλλο είναι η εξήγηση και άλλο η απολογία. Με την απολογία προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε τις επιλογές, τις επιθυμίες, τις πράξεις μας γιατί αισθανόμαστε ότι ο άλλος έχει πάρει τον ρόλο του δικαστή, τον ρόλο του κριτή και μπορεί να μας κρίνει.

Είναι περιττό να απολογούμαστε επειδή υπάρχουν φορές που θα πούμε «όχι», επειδή δεν συμβαδίζουμε πάντα με τις προτιμήσεις των άλλων, επειδή δεν είμαστε 24/7 διαθέσιμοι για όλα, επειδή ακολουθούμε τις επιλογές και τα όνειρά μας ή επειδή προτιμάμε μια μέρα να χαλαρώσουμε κάνοντας πράγματα που μας αρέσουν, αναβάλλοντας μια υποχρέωση μας.

Κάποιες φορές, όμως, πρέπει απλώς να υποστηρίζουμε τις αποφάσεις μας ή τον εαυτό μας.

Οι λόγοι για τους οποίους κάποιος νιώθει την ανάγκη να απολογηθεί είναι πολλοί. Συνηθέστεροι χαρακτηρίζονται οι εξής:


Αποδοχή

Η επιθυμία να είμαστε αρεστοί και αποδεκτοί είναι παρούσα σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Άνθρωποι που αγχώνονται εύκολα και αγωνιούν για το αν σκέφτηκαν σωστά, αν έπραξαν σωστά ή αν θα τα καταφέρουν, αναζητούν την συνεχώς επιβεβαίωση από τρίτους, πράγμα που στις περισσότερες περιπτώσεις έχει αρνητικές συνέπειες για τους ίδιους.


Άγχος

Αν διαρκώς αναρωτιόμαστε αν είπαμε ή κάναμε το σωστό και αν ζητάμε συγγνώμη όλη την ώρα, αυτό συχνά αποτελεί ένδειξη άγχους για το πώς θα μας δουν και θα μας κρίνουν οι άλλοι ή για το πώς θα προστατέψουμε τον εαυτό μας. Πρόκειται για μια αγχώδη συνήθεια που υιοθετώντας την είναι σαν να βάζουμε τη γνώμη των άλλων ανθρώπων πάνω από τη δική μας.


Εμπιστοσύνη

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Οικονομική Σχολή του Harvard, τις περισσότερες φορές που τείνουμε να απολογούμαστε υπερβολικά, έχουμε ως «στόχο» να χτίσουμε ή να διατηρήσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης. Αυτή η μελέτη όντως επιβεβαιώνει ότι στη ζωή μας εμπιστευόμαστε άλλα άτομα (γνωστούς ή αγνώστους) περισσότερο αν ζητήσουν συγγνώμη, χωρίς καν να χρειάζεται.

Ποιες είναι οι συνέπειες μιας τέτοιας συμπεριφοράς;

Αν αυτή η υπερβολική τάση για απολογία καθιερωθεί ως μοτίβο μπορεί να αποτελέσει παράγοντα σοβαρών προβλημάτων, με αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική μας ζωή. Πιο συγκεκριμένα, η συγκεκριμένη συμπεριφορά:

Ελαττώνει την ισχύ της ουσιαστικής «συγγνώμης»

Κάποιος, που προσφέρει πολλές επιφανειακές απολογίες, μειώνει την αξία των πραγματικών, αφού αυτός που τις δέχεται τις έχει ακούσει τόσες και τόσες φορές που δυσκολεύεται να τις θεωρήσει πραγματικές. Αντιθέτως, μία «συγγνώμη», όταν συνοδεύεται και από αλλαγή συμπεριφοράς είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την επανασύνδεση δύο ατόμων.

Επηρεάζει την αυτοεκτίμησή μας

Εάν ζητάμε σε καθημερινή βάση «συγγνώμη», είναι σα να λέμε στον εαυτό μας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ότι δεν είναι σημαντικός ή ότι είναι «βάρος» στους άλλους. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή ενδέχεται να δίνει μια ανεπιθύμητη συνήθεια που θα χρειαστεί να αλλάξουμε, ειδικά αν επιθυμούμε να συνεχίσουμε να εξελίσσουμε τον εαυτό μας. Η αλλαγή αυτή θα συμβάλλει με τη σειρά της στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησής μας και θα δημιουργήσει ισχυρές και υγιείς σχέσεις με τους γύρω μας.

Μειώνει τον σεβασμό που τρέφουν οι άλλοι για εμάς

Είναι ενοχλητικό να ακούς κάποιον να απολογείται συνεχώς και μάλιστα για το τίποτα. Αν, λοιπόν, απολογούμαστε συνεχώς με περιττές συγγνώμες, στέλνουμε στους άλλους το μήνυμα ότι δεν είμαστε σίγουροι για τον εαυτό μας, ότι είμαστε αβέβαιοι ή και αδύναμοι.

Με ποιους τρόπους μπορούμε να σταματήσουμε να απολογούμαστε υπερβολικά;

 

Με το να απολογούμαστε συνειδητά

Δεν πρέπει να απολογούμαστε για κάτι που δεν είναι δική μας ευθύνη ή δικό μας λάθος. Για αρχή, ας αναρωτηθούμε: «Υπάρχει πραγματικά κάποιος ουσιαστικός λόγος για να απολογηθώ; Είναι δική μου η ευθύνη;». Αν αφουγκραστούμε την κατάσταση και καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως όντως κάναμε κάτι που δημιούργησε πρόβλημα ή κακό σε κάποιον, τότε ναι, χρειάζεται να ζητήσουμε μια ειλικρινή συγγνώμη γι αυτό. Η ικανότητα, όμως, να διακρίνουμε αλλά και να τοποθετούμε αυτό το όριο είναι εξαιρετικά σημαντική.

Με το να εκφράζουμε τη συμπόνια μας διαφορετικά

Αν ανησυχούμε σχετικά με το πως μπορούμε να μοιραστούμε δύσκολα ή άβολα για εμάς συναισθήματα, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να δείξουμε συμπόνια και ενσυναίσθηση. Αντί, λοιπόν, να απολογούμαστε συνεχώς σε μια σχέση, μπορούμε να εκφραστούμε με λόγια όπως: «Λυπάμαι πολύ για αυτό που σου συμβαίνει» ή «Μπορείς πάντα να μου μιλήσεις για την άσχημη κατάσταση την οποία βιώνεις».

Να θυμάσαι πως η «συγγνώμη» είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο για το χτίσιμο της εμπιστοσύνης και τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής. Το θέμα είναι να ξέρεις να το χρησιμοποιήσεις σωστά!