Ο όρος «fast fashion» ή, αλλιώς, «γρήγορη μόδα» ακούγεται ολοένα περισσότερο τα τελευταία χρόνια και έχει να κάνει με όλες αυτές τις εταιρείες που πουλάνε ρούχα σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές, ενώ λανσάρουν και χιλιάδες καινούργια σχέδια σε εβδομαδιαία βάση. Γιατί είναι πρόβλημα όλο αυτό, μπορεί να αναρωτιέται κανείς. Πώς γίνεται να κάνουμε κακό όταν αγοράζουμε ένα μπλουζάκι των 5 ευρώ; Ήρθε η ώρα να σκεφτούμε ότι το πραγματικό κόστος γι’ αυτό το φθηνό μπλουζάκι το πληρώνουν άλλοι. Και αυτοί είναι…
Fast fashion & περιβάλλον
Ξεκινώντας από το μεγαλύτερο πρόβλημα, η ταχύτητα καταστροφής του περιβάλλοντος επηρεάζεται άμεσα από τη γρήγορη μόδα. Υπάρχουν πλέον τόσα πολλά ρούχα που παράγονται καθημερινά, που τα περισσότερα καταλήγουν πολύ γρήγορα στη χωματερή. Πάνω από 13 τόνοι ρούχων πετάχτηκαν στη χωματερή στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2017, ενώ, παγκοσμίως, πετάμε πάνω από 92 εκατομμύρια τόνους ρούχων τον χρόνο, και εκτιμάται ότι το ποσό θα ξεπεράσει τα 148 εκατομμύρια τόνους μέχρι το 2030. Από αυτά, μόνο το 20% επαναχρησιμοποιείται ή ανακυκλώνεται.
Τα περισσότερα υλικά που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις εταιρείες είναι φτηνά και δεν είναι ανακυκλώσιμα, οπότε τα ρούχα που δεν θέλουμε πια, αν δεν καταλήξουν στη χωματερή, θα καούν – γιατί πολύ απλά είναι πιο φτηνό να τα κάψουν από το να τα πουλήσουν ξανά. Αυτό ισχύει ακόμα κι αν τα ρούχα αυτά είναι καινούργια.
Όσον αφορά στα υλικά, που είναι ιδιαίτερα αγαπητά στις εταιρείες fast fashion, είναι ιδιαίτερα καταστροφικά προς το περιβάλλον. Για παράδειγμα, χρειάζονται πάνω από 20.000 λίτρα νερού για να παραχθεί ένα κιλό μη οργανικό βαμβάκι, και στα χωράφια καλλιέργειάς του τα χημικά παρασιτοκτόνα, φυτοκτόνα και λιπάσματα μολύνουν το περιβάλλον καθώς και το τελικό προϊόν (είτε αυτό είναι ρούχο είτε πετσέτες κ.τ.λ.). Άλλα υλικά, όπως ο πολυεστέρας, προέρχονται από το πετρέλαιο και περιέχουν μικροΐνες πλαστικού. Μια ωραία ατμόσφαιρα; Δεν θα το λέγαμε.
Fast fashion & άνθρωποι
Η καμπάνια ευαισθητοποίησης της ΜΚΟ Fashion Revolution, Who Made My Clothes (δηλαδή, Ποιος Έφτιαξε τα Ρούχα μου), έχει ως σκοπό να δώσει εικόνα στο κάθε άτομο πίσω από τα ρούχα που φοράμε. Επίσης, αναγκάζει τις εταιρείες να είναι πιο ειλικρινείς σε ό,τι αφορά την παραγωγή των προϊόντων τους. Η συγκεκριμένη ΜΚΟ, που δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα, ιδρύθηκε με σκοπό την αλλαγή των απάνθρωπων συνθηκών στις οποίες δουλεύουν άνθρωποι στα εργοστάσια εταιρειών ρούχων. Αφορμή για τη δραστηριοποίηση της ΜΚΟ υπήρξε η κατάρρευση του κτιρίου Rana Plaza στο Μπαγκλαντές το 2013, που σκότωσε πάνω από 1.000 ανθρώπους. Αυτοί οι άνθρωποι, όπως και οι περισσότεροι που δουλεύουν υπό τέτοιες συνθήκες στα λεγόμενα sweatshops, πληρώνονται μόλις 0.03 δολάρια την ώρα και δουλεύουν πάνω από 100 ώρες την εβδομάδα. Για περισσότερες πληροφορίες, αξίζει να δείτε το ντοκιμαντέρ The True Cost of Fast Fashion.
Τι εναλλακτικές υπάρχουν;
Ρούχα από δεύτερο χέρι
Υπάρχουν πλέον χιλιάδες μαγαζιά που προσφέρουν second-hand ρούχα, vintage ή πιο καινούργια. Εκεί μπορούμε να βρούμε και επώνυμα ρούχα σε καλή κατάσταση. Αν προτιμάτε ρούχα επώνυμων εταιρειών, μπορείτε να δείτε διαδικτυακά και το Vestiaire Collective, ενώ για χειροποίητα ή vintage ρούχα το Etsy είναι εξαιρετική επιλογή.
Sharing economy (δανειστική οικονομία)
Δανειζόμαστε από φίλους: είναι σύνηθες να αγοράζουμε ένα καινούργιο φόρεμα για έναν γάμο, το οποίο μετά μαζεύει σκόνη στο πίσω μέρος της ντουλάπας μας, ενώ θα μπορούσαμε να δανειστούμε από την ντουλάπα ενός φίλου/φίλης. Έτσι, όχι μόνο θα χαιρόμασταν με το κάτι καινούργιο και διαφορετικό που θα φορούσαμε για την περίσταση, αλλά θα μας δινόταν και η ευκαιρία να έχουμε για λίγο ένα στιλ που δεν συνηθίζουμε. Για παράδειγμα, αν φοράς πάντα μαύρα, το να δανειστείς κάτι από έναν φίλο είναι καλή ευκαιρία να βάλεις λίγο χρώμα.
Ρούχα καλής ποιότητας και κλασικά
Όσο καλύτερης ποιότητας είναι τα ρούχα που επιλέγουμε, τόσο πιο πολλά χρόνια θα τα φοράμε και θα μοιάζουν σαν καινούργια. Γι’ αυτό είναι καλύτερο να επιλέγουμε ρούχα σε κλασικές γραμμές, που δεν φεύγουν ποτέ από τη μόδα, είναι δηλαδή διαχρονικά. Αυτό ισχύει ιδίως για ακριβά κομμάτια, όπως ένα παλτό. Αυτόματα, ξεχνάμε τα εφήμερα trends και επενδύουμε στα all time classics. Και σε περίπτωση που φοβάστε μήπως είστε εκτός μόδας, να θυμάστε πως τα πάντα –και οι τάσεις– ανακυκλώνονται.
Επίσης, μπορούμε να επιδιορθώνουμε τα ρούχα μας, πηγαίνοντάς τα στη μοδίστρα. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε όχι μόνο αν κάτι έχει χαλάσει, αλλά ακόμα και αν θέλουμε να αλλάξουμε το μέγεθός τους. Είναι σίγουρα μια κίνηση πιο οικονομική και φιλικότερη για το περιβάλλον.
Sustainability (βιωσιμότητα)
Μια λέξη που ακούμε αρκετά τα τελευταία χρόνια και είναι καιρός να την ενστερνιστούμε. Αγοράζουμε από οικολογικά ηθικές εταιρείες, που είναι ξεκάθαρη η ταυτότητά τους και έχουν πλήρη διαφάνεια για όλη τη διαδικασία παραγωγής τους – από το πού φτιάχνονται τα ρούχα, με τι υλικά αλλά και τι κάνουν για το περιβάλλον, τα ζώα και τη φύση συνολικά. Συνήθως, αυτές οι εταιρείες φαίνονται πιο “ακριβές”, και ο λόγος είναι ότι πληρώνουν τους υπαλλήλους τους όπως θα έπρεπε, δεν εργάζονται σε απάνθρωπες συνθήκες και τα υλικά τους είναι πιο ακριβά. Όπως μας εξηγεί το Team Allios, «η ποιότητα είναι πάντα η πρωταρχική σκέψη, ενώ η διασφάλιση της οικονομικής προσιτότητας δεν θυσιάζεται ποτέ για να επιτευχθεί αυτό. Δεσμευόμαστε να δημιουργήσουμε ποιοτικά ενδύματα με μεγάλη διάρκεια ζωής σε προσιτές τιμές και πάνω απ’ όλα με σεβασμό στο περιβάλλον και τον άνθρωπο».
Χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια το να έχεις βιώσιμη εταιρεία στην Ελλάδα. Το γιατί μάς το εξηγεί η Σοφία Καραγιάννη του VATHOS Apparel: «Το να πείσουμε τον Έλληνα καταναλωτή για την αναγκαιότητα υιοθέτησης οικολογικής συνείδησης και ευαισθησίας προς τα εργασιακά δικαιώματα θέλει κόπο. Προς μεγάλη μας έκπληξη διαπιστώσαμε ότι οι Έλληνες διαθέτουν τα εφόδια να αντιληφθούν αυτή την αναγκαιότητα και με μεγάλη χαρά να συμβάλουν, λόγω του ότι η κοινωνία μας είναι πολύ λιγότερο ατομικιστική σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπου υπάρχει περισσότερο ανεπτυγμένη η οικολογική συνείδηση στον καταναλωτή. Αυτό, ωστόσο, που λείπει είναι οι φορείς και οι πρωτοβουλίες που θα στηρίξουν αυτή την προσπάθεια».
Για το πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν μια εταιρεία είναι πραγματικά βιώσιμη, η κ. Καραγιάννη προτείνει: «Ο καταναλωτής πρέπει να ρωτά ποιος έφτιαξε τα ρούχα του, από τι υλικό είναι φτιαγμένα, από πού προήλθε το ύφασμα, αν υπάρχει πιστοποίηση για την προέλευση και το υλικό του υφάσματος».
«Κατά πόσο φέρουν τις κατάλληλες πιστοποιήσεις, π.χ. GOTS, Fairtrade. Το “ταξίδι” που έκανε το ρούχο από τον πρώτο σπόρο μέχρι το τελικό προϊόν… Πρότυπα που να σέβονται τον εργάτη αλλά και το οικοσύστημα, χωρίς την έκθεσή του σε κάποια επιβλαβή μέθοδο παραγωγής, ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον και δίκαιη αμοιβή», αναφέρει το Team Allios.
Προτιμάμε υλικά όπως οργανικό βαμβάκι και λινό, καθώς και ανακυκλώσιμα/βιοδιασπώμενα υλικά, όπως μπαμπού, κάνναβη και δέρμα ανανά (piñatex) ή μήλου. Για ρούχα όπως τα μαγιό ή τα αθλητικά ρούχα, που αναγκαστικά περιέχουν ίνες πλαστικού, επιλέγουμε εταιρείες που χρησιμοποιούν ανακυκλωμένα υλικά όπως το Econyl.
Mindful shopping ή, αλλιώς, ψώνια με συνείδηση
Οι περισσότεροι από εμάς νιώθουμε την ανάγκη να αγοράσουμε κάτι καινούργιο και είναι λογικό, μια και τα ψώνια προκαλούν απελευθέρωση ενδορφινών, που είναι οι ορμόνες της χαράς. Το σημαντικό είναι να αγοράζουμε λιγότερα και καλύτερα. «Σκέψου πριν αγοράσεις», αναφέρει το Team Allios, και είναι πραγματικά τόσο απλό! Προσθέτουν ότι είναι προτιμότερο να ψωνίζουμε από μικρότερες επιχειρήσεις – η Ελλάδα έχει πραγματικά πολλές που αξίζουν να τις ανακαλύψουμε.
Κάνουμε μια λίστα με ρούχα/αξεσουάρ που μας αρέσουν, ώστε όταν βρούμε κάτι ανάλογο να μπορούμε να ψωνίσουμε χωρίς βιασύνη.
Δεν ψωνίζουμε στις εκπτώσεις, εκτός αν είναι κάτι από τη λίστα μας, γιατί οι χαμηλές τιμές μάς ωθούν στο να αγοράσουμε πράγματα που δεν θέλουμε πραγματικά.
Θυμήσου, κανείς μας δεν είναι τέλειος. Το σημαντικό είναι να προσπαθούμε να κάνουμε καλύτερες επιλογές όσο το δυνατόν γίνεται. Ποτέ δεν είναι αργά να ξεκινήσεις, και κάθε βήμα είναι σημαντικό!
