Για τη θεωρία δεσμού και τα στυλ δέσμευσης, ίσως να ξέρεις ήδη. Γνώριζες όμως πως και ο τρόπος με τον οποίο έρχεσαι σε σύγκρουση εξαρτάται από τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά σου; Κι έχεις ποτέ αναρωτηθεί σε ποιο βαθμό επηρεάζονται οι σχέσεις σου από αυτό ακριβώς το συγκρουσιακό σου στυλ; Διάβασε παρακάτω όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις για να τσακώνεσαι μεν αλλά παραγωγικά κι αποτελεσματικά, δε.
Πριν να περάσουμε στα διαφορετικά στυλ σύγκρουσης, είναι βέβαια σημαντικό να κάνουμε όλοι μαζί μια σημαντική παραδοχή. Το να έρχεσαι σε σύγκρουση δεν είναι μονάχα απόλυτα φυσιολογικό αλλά και απαραίτητο. Είμαστε όλοι διαφορετικά πλάσματα, με διαφορετικές ανάγκες και επιθυμίες αλλά και διαφορετικούς τρόπους να τις καλύπτουμε. Πώς λοιπόν να κυλίσει η ζωή χωρίς συγκρούσεις και διαφωνίες; Μέσα από αυτές άλλωστε μπορούμε να μάθουμε πολλά για τον ίδιο μας τον εαυτό αλλά και για τους άλλους γύρω μας και να γίνουμε καλύτεροι στην επικοινωνία αλλά και τη συμβίωση.
Η θεωρία των τύπων διαχείρισης σύγκρουσης
Δανεισμένη από την οργανωτική ψυχολογία, η θεωρία των τύπων διαχείρισης των συγκρούσεων αποτελεί δημιούργημα του Thomas Kilmann κι έχει ως εξής. Όλοι μας επιλέγουμε έναν από τους παρακάτω 5 τρόπους για να ανταποκριθούμε σε μια σύγκρουση: τον ανταγωνισμό, την αποφυγή, την συγκατάβαση, την συνεργασία και τον συμβιβασμό. Κι ενώ αυτό ακούγεται αρκετά σαφές και όλοι μπορούμε, λίγο πολύ, να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας σε 2-3 από αυτές τις επιλογές, οι συνδυασμοί τους δημιουργούν τέσσερις διαφορετικούς ρόλους στους οποίους επιλέγουμε να μπαίνουμε κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία σύγκρουση. Κι όπως συμβαίνει με τόσα άλλα πράγματα στη ζωή, οι ρόλοι αυτοί είναι αποτέλεσμα της παιδικής μας ηλικίας και του πώς διαχειρίζονταν οι φροντιστές μας τις διαφωνίες μεταξύ τους αλλά και μαζί μας. Εσύ, σε ποιον ρόλο μπαίνεις πιο συχνά;
Συγκρουσιακός ρόλος
Αυτός είναι ο τύπος που μοιάζει να ψάχνει για αφορμές να ξεσπάσει και πολύ συχνά φαίνεται να έχει πολύ ξεκάθαρες απόψεις σχετικά με το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Νιώθει συχνά ενοχλημένος ή θυμωμένος και επικεντρώνεται στη συμπεριφορά των άλλων για να ξεκινήσει μια σύγκρουση χωρίς απαραίτητα να αναζητά το αίτιο του θυμού μέσα του. Η διαφωνία με έναν τέτοιο τύπο πολύ συχνά μοιάζει με μια μάχη που δεν μπορείς ποτέ να κερδίσεις γιατί υποσυνείδητα στόχος είναι η επιβολή και όχι η συνεννόηση.
Αμυντικός ρόλος
Λίγο πολύ αυτός ο τύπος εμφανίζεται σε κάθε περίπτωση διαφωνίας, ιδίως αν έχεις να κάνεις με έναν συγκρουσιακό τύπο στην απέναντι πλευρά. Επειδή αυτός ο τύπος ιδίως έχει τον τρόπο να σε κάνει να νιώθεις πως σου επιτίθεται, αντανακλαστικά είναι λογικό να μπεις σε φάση άμυνας. Μπορεί να μπεις στη διαδικασία να απολογηθείς, να επεξηγήσεις κάτι, να αντεπιτεθείς και σε κάθε περίπτωση είναι πιθανό να νιώσεις απόρριψη.
Αποσυρόμενος ρόλος
Η απόσυρση, σύμφωνα με τη θεωρία δεσμού συνδέεται με τον αποφευκτικό τύπο ωστόσο όλοι μπορεί να μπαίνουν σε αυτόν τον ρόλο ιδίως αν νιώθουν πως δεν ο απέναντι δεν τους ακούει πια. Το συναίσθημα που επικρατεί σε αυτή την περίπτωση είναι ο κεκκαλυμένος θυμός και το έντονο άγχος και γίνεται πολύ δύσκολο για το άτομο να παραμείνει παρόν στη στιγμή και να παρατηρήσει το τι λέει και τι εκδηλώνει η άλλη πλευρά. Η ειρωνία του πράγματος είναι πως όταν το άλλο μέλος παρατηρήσει αυτή την απόσυρση, το πιο πιθανό είναι πως θα θυμώσει ακόμα περισσότερο αυξάνοντας την ένταση μεταξύ των δύο μελών. Ένας ακόμα τρόπος να αποσυρθείς από μια συζήτηση, που συχνά αγνοούμε, είναι η παθητική αποδοχή ή συγκατάβαση. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο απλά συμφωνεί με ό,τι πει η άλλη πλευρά σε μια τελευταία προσπάθεια να λήξει η διένεξη και να μπορέσει να επιστρέψει σε κατάσταση ηρεμίας.
Ανοιχτός ρόλος
Όπως ήδη θα φαντάζεσαι κανένας από τους παραπάνω ρόλους δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός τρόπος για να αντιμετωπίσει κανείς μια διαφωνία αφού αυτό που κάνει είναι να μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα στα μέλη και να δυσκολεύει την ανοιχτή επικοινωνία. Εδώ κάπου έρχεται να καλύψει το κενό ο τέταρτος ρόλος, ο ανοιχτός ρόλος. Σε αυτόν τον ρόλο δύσκολα μπορεί να μπει κανείς χωρίς να κάνει μια συνειδητή επιλογή. Αναγνωρίζοντας τον ρόλο στον οποίο έχει ήδη μπει ο απέναντι, μπορείς να εξασκηθείς στο να παραμείνεις ήρεμος αντί να περάσεις στην αντεπίθεση μπαίνοντας σε έναν «αντιθετικό» ρόλο κι εσύ. Παραμένοντας σε ανοιχτό ρόλο μπορείς θα δεις πιο εύκολα τις διαφορετιικές πλευρές ενός ζητήματος και να ακούσεις ουσιαστικά τον συνομιλητή σου με στόχο να τον κατανοήσεις λίγο καλύτερα. Ίσως να διαφωνείς με αυτό που λένε, μπορεί όμως να σου γίνει πιο εύκολο το να αναγνωρίσεις τη δική τους πλευρά. Έτσι μπορεί να φύγει η συζήτηση από τη φάση της διαφωνίας και να περάσε σε έναν πιο παραγωγικό διάλογο με στόχο την εύρεση μιας λύσης που εξυπηρετεί όλα τα μέλη.
4 βήματα για να βελτιώσεις τον τρόπο που καυγαδίζεις
Με βάση όλα τα παραπάνω, θα έχεις ήδη εντοπίσει τον ρόλο που εσύ μπαίνεις πιο συχνά από κάθε άλλον αν και αυτός μπορεί να διαφέρει και ανάλογα με το πλαίσιο της διαφωνίας. Αλλιώς για παράδειγμα διαφωνούμε με τον προιστάμενό μας κι αλλιώς με έναν φίλο. Ωστόσο, όποιον ρόλο κι αν παίρνεις σε κάθε περίπτωση, μπορείς να ακολουθήσεις τα παρακάτω βήματα για να κάνεις κάθε διαφωνία, από εδώ και πέρα, ακόμα πιο εποικοδομητική.
- Παρατήρησε τι συμβαίνει στο σώμα σου όταν είσαι στη μέση μιας διαφωνίας. Νιώθεις πως θες να επιτεθείς, η καρδιά σου χτυπάει γρήγορα και ιδρώνεις ή νιώθεις μια κρύο αίσθηση στο σώμα και μια διάθεση να αποσυρθείς;
- Αν πρόκειται για διαφωνία μέσα στη σχέση, μίλησε στον σύντροφό σου για τον ρόλο που μπαίνεις αναγνωρίζοντας την προσωπική σου ευθύνη και ζητώντας ανοιχτά αυτό που θα σε βοηθήσει εκείνη τη στιγμή. Αν λοιπόν ξέρεις πως όταν νιώθεις πως δέχεσαι επίθεση, αποσύρεσαι ή πως αισθάνεσαι απόρριψη, μίλησε ανοιχτά γι’ αυτό και πώς μπορεί ο σύντροφός σου να κάνει την εμπειρία πιο ασφαλή για σένα. Έπειτα κάνετε το ίδιο και για εκείνον.
- Συμφωνήστε να θυμίζετε ο ένας στον άλλο να παραμένει σε ανοιχτό ρόλο για τις επόμενες διαφωνίες σας και φροντίζοντας τη συναισθηματική ανάγκη καθενός, όπως τις εντοπίσατε στο προηγούμενο βήμα. Και θυμηθείτε, όσο περισσότερο εξασκείστε στις υγιείς συγκρούσεις, τόσο πιο εύκολο θα γίνεται.
- Μην ξεχνάτε να επανορθώνετε μετά από κάθε καυγά περνώντας ποιοτικό χρόνο μαζί και δημιουργώντας ευχάριστο κλίμα.
