Έχεις βάλει τα παιδιά για ύπνο και εκεί που καθαρίζεις τον πάγκο της κουζίνας βλέπεις ένα μαχαίρι που έχει μείνει εκτός πλυντηρίου. «Ας μην το αφήσω εδώ» σκέφτεσαι «και σηκωθώ μες στον ύπνο μου και μαχαιρώσω κανέναν». Στην καθημερινότητά σου βέβαια δεν σκοτώνεις ούτε κουνούπι! Ομοίως, ενώ χαλαρώνεις στο μπαλκόνι, χαζεύοντας τα παιδιά σου που παίζουν κάτω στην πυλωτή, σκέφτεσαι τι θα γινόταν αν έχανες την ισορροπία σου κι έκανες βουτιά από τον τέταρτο όροφο. Να πούμε ότι τον θάνατο τον φοβάσαι όσο τίποτα άλλο και τα σενάρια αυτοκτονίας σίγουρα δεν έχουν γραφτεί για σένα. Σκέψεις όπως αυτές που σε επισκέπτονται απρόσμενα σε διάφορες στιγμές και δυσκολεύεσαι να τις ομολογήσεις ακόμα και στον εαυτό σου λέγονται διεισδυτικές και αν τις αφήσεις να σε πάρουν από κάτω γίνονται βασανιστικές και εμμονικές.

Σύμφωνα με το Anxiety & Depression Association of America, πρόκειται για σκέψεις που έρχονται από το πουθενά παρά τη θέλησή σου, καρφώνονται στο νου σου και προκαλούν φοβερό άγχος και ανησυχία. Συνήθως εστιάζουν σε βίαιες, σεξουαλικές ή μη αποδεκτές κοινωνικά εικόνες. Για παράδειγμα, μπορεί να περιέχουν βία ή σεξ ή να εκφράζουν ένα φόβο ότι θα κάνεις κάτι ακατάλληλο ή ντροπιαστικό. Και παρόλο που κανείς δεν μιλάει γι’ αυτές, είναι πολύ συνηθισμένες. Έρευνα του Πανεπιστημίου Κονκόρντια σε συνεργασία με 15 διεθνή πανεπιστήμια δείχνει ότι το 94% των ανθρώπων έρχονται αντιμέτωποι στη ζωή τους με επίμονες διεισδυτικές σκέψεις, τρομακτικές εικόνες και ορμές.

Ουσιαστικά αυτό που αλλάζει είναι ο τρόπος που τις αντιμετωπίζει ο καθένας. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να επισκέπτονται κάποιον, αλλά να μην τρομάζει φοβερά και να τις αγνοεί. Και υπάρχει περίπτωση να του προκαλούν τόσο έντονες αντιδράσεις που όσο κι αν προσπαθεί να τις καταστείλει, αυτές να επανέρχονται και μάλιστα να είναι δυνατότερες από ποτέ.

Οι πιο συνηθισμένες διεισδυτικές σκέψεις

Μπορεί να ποικίλλουν ως προς το είδος, τη δυναμική και τον τρόπο που μας επηρεάζουν, όμως οι επαναλαμβανόμενες ανομολόγητες σκέψεις αφορούν κάποιες θεματικές που είναι κοινές:

Μικρόβια, μολύνσεις, αρρώστιες

Συχνά συνυπάρχουν με συνήθειες υποχονδρίας και εμμονικά μέτρα προστασίας της υγείας πχ. υπερβολικά συχνό πλύσιμο χεριών, τουρνέ από γιατρό σε γιατρό κτλ.

Βία, επιθετικότητα, φόβος μη βλάψεις τον εαυτό σου ή άλλους

Αναρωτιέσαι πόσο κακός ή επικίνδυνος άνθρωπος είσαι ή μπορείς να γίνεις. Πρόκειται για ένα φόβο κοινό στις νέες μητέρες που έχει να κάνει με το φόβο ότι θα κάνουν κακό στο παιδί τους -ειδικά εάν υποφέρουν από επιλόχειο κατάθλιψη.

Σεξ, σεξουαλικότητα

Μπορεί να αφορά οτιδήποτε θεωρείς σεξουαλικό, πχ. κάποιο μέρος του σώματος ή κάποιο άτομο.

Εκπλήρωση υποχρεώσεων και καθηκόντων

Αμφιβάλλεις κατά πόσο μπορείς να τα φέρεις εις πέρας με αποτέλεσμα να τσεκάρεις ξανά και ξανά το mail σου ή άλλα διαθέσιμα στοιχεία (έρευνες κτλ.) που θα επιβεβαιώσουν την ορθότητα των πράξεών σου.

Θρησκεία, βλασφημία, ανηθικότητα

Ακούγεται κάπως αναχρονιστικό, αλλά δεν είναι! Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που σκέφτονται ότι είναι αμαρτωλοί, ανήθικοι και φοβούνται για τις συνέπειες.

Πώς θα τις αναγνωρίσεις

Το πρώτο και κύριο σημάδι τους είναι ότι είναι φοβερά ασυνήθιστες για σένα, δηλαδή διαφέρουν πολύ από τις τυπικές σκέψεις σου, οπότε σε ξαφνιάζουν και σε τρομάζουν. Επίσης σε ενοχλούν και σου προκαλούν αναστάτωση. Είναι δύσκολο να μάθεις να τις διαχειρίζεσαι, πόσω μάλλον να τις εξαλείψεις. Και όσο κι αν προσπαθείς να τις απωθήσεις, εκείνες έχουν την τάση να σε επισκέπτονται ξανά και ξανά και να σε τρομοκρατούν αν και κατά βάθος ξέρεις ότι σε καμία περίπτωση δεν θα περνούσες από τη θεωρία στην πράξη.

Γίνονται προβληματικές όταν…

… δεν μπορείς με τίποτα να τις διώξεις και σε απασχολούν για μέρες, μήνες, χρόνια, προκαλώντας σου τρομερό άγχος
… δεν αφήνουν χώρο για άλλες σκέψεις και σε δυσκολεύουν σε όλα -σχέση, δουλειά, ύπνο, λοιπές δραστηριότητες.
… φοβάσαι ή ντρέπεσαι να τις μοιραστείς με ένα δικό σου άνθρωπο για να νιώσεις καλύτερα.

Τι τις πυροδοτεί;

Τεχνικά οτιδήποτε μπορεί να λειτουργήσει ως ερέθισμα για τις διεισδυτικές σκέψεις, αλλά συνήθως αφορμή είναι μια αμφιλεγόμενη κατάσταση, κάτι που σε κάνει να αμφισβητείς τον ίδιο σου τον εαυτό. Ενοχοποιούνται επίσης το έντονο άγχος και η αγωνία για κάτι, καθώς και οι συγκρούσεις με συνεργάτες, φίλους, συγγενείς. Συχνά συνδέονται και με ψυχικές παθήσεις όπως ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, μετατραυματικό στρες, διατροφικές διαταραχές, κατάθλιψη. Κατά περίπτωση βέβαια εμφανίζονται και αντίστοιχες σκέψεις πχ. σε περίπτωση διατροφικής διαταραχής οι σκέψεις έχουν να κάνουν με συγκεκριμένες τροφές ή με μέρη του σώματος, ενώ σε μετατραυματικές καταστάσεις αναβιώνουν το τραύμα, τον βιασμό, το ατύχημα.

Μάθε να τις προσπερνάς

Τις διεισδυτικές σκέψεις θα τις βρεις μπροστά σου -είναι σχεδόν βέβαιο. Αυτό που πρέπει να δουλέψεις είναι τον τρόπο με τον οποίο θα τις διαχειριστείς. Για να βγεις από τη δίνη στην οποία σε ρίχνουν, χρειάζεσαι τεχνικές όπως ο διαλογισμός που σε επαναφέρουν στο τώρα και σε κάνουν απλό παρατηρητή τους. Δεν θα τις κρίνεις ούτε θα παρεμβαίνεις σε αυτές, απλώς θα τις βλέπεις να περνούν από μπροστά σου και να φεύγουν αφήνοντάς σε ατάραχ@. Και μόνο το να μάθεις να τις αναγνωρίζεις και να λες από μέσα σου «μια σκέψη είναι μόνο, θα περάσει» μπορεί να είναι σωτήριο. Ακόμα πιο λυτρωτικό βέβαια είναι να τις εκμυστηρευτείς σε κάποιον. Ξεπέρασε την ντροπή και το φόβο, καθώς όπως είπαμε οι σκέψεις αυτές είναι κοινές στους περισσότερους ανθρώπους. Αν παρόλα αυτά σου φαίνεται αδιανόητο και δεις ότι τα πράγματα χειροτερεύουν, ζήτα τη βοήθεια ενός επαγγελματία. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία είναι η ενδεδειγμένη, καθώς παρεμβαίνει στον τρόπο που σκέφτεσαι και σου μαθαίνει να τον αλλάζεις, μεταβάλλοντας έτσι και τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά σου.