Έχει συμβεί σε όλους μας: Κάθεσαι για φαγητό με μία φίλη για να συζητήσετε τα νέα σας. Ενώ βρίσκεστε στη μέση της κουβέντας σας, χτυπάει το τηλέφωνό της. Τα μάτια της στρέφονται προς την οθόνη και αναλαμβάνει δράση. Με το κινητό. Για να απαντήσει. Τι λείπει από αυτή τη συνάντηση; Η ενεργητική ακρόαση.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βρεθεί και στις δύο πλευρές αυτού του σεναρίου και παρόλο που μπορεί να φαίνεται ακίνδυνο, αυτού του είδους οι περισπασμοί κατά τη διάρκεια των καθημερινών μας συναναστροφών μπορεί να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται πως δεν τους ακούν ή είναι ασήμαντοι, με αποτέλεσμα να βλάπτουν τις σχέσεις μας. Από την άλλη πλευρά, η ενεργητική ακρόαση, όπου δείχνεις την πλήρη εστίασή σου στον συνομιλητή σου για να τον κατανοήσεις πραγματικά, μπορεί να σε βοηθήσει να προβλέψεις προβλήματα, να επιλύσεις συγκρούσεις, να διευρύνεις την οπτική σου και να «χτίσεις» εμπιστοσύνη.
Όπως κάθε δεξιότητα, έτσι και η ενεργητική ακρόαση μπορεί να εξασκηθεί. Ακολουθούν τρεις βασικοί τρόποι για να γίνεις καλύτερη ακροάτρια:
1. Αν θέλεις ενεργητική ακρόαση, άφησε μακριά το τηλέφωνό σου (και άλλους περισπασμούς)
Έχεις ανοίξει ποτέ το επαγγελματικό email σου, ενώ παρακολουθείς μια ταινία με τον σύντροφό σου και στέλνεις ταυτόχρονα μηνύματα με την κολλητή σου; Όταν αναλαμβάνουμε πολλές εργασίες, η προσοχή μας μοιράζεται σε πολλαπλές ροές πληροφοριών και δεν είμαστε εξαιρετικοί στο να τα καταλάβουμε όλα.
Οι περισπασμοί μας δεν είναι πάντα εξωτερικοί. Μελέτες έχουν δείξει ότι η περιπλάνηση του μυαλού, όταν η εστίασή σου μετατοπίζεται μακριά από την παρούσα στιγμή και προς τις εσωτερικές σου σκέψεις και συναισθήματα, μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη διάθεση, μειωμένη απόδοση και ελλιπής κατανόηση. Έτσι, όταν πιάνεις τον εαυτό σου να βγαίνει έξω ή να ονειρεύεται κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας, απλώς αναγνώρισε ότι συμβαίνει και επίστεψε σε αυτό που συμβαίνει ακριβώς μπροστά σου.
2. Αναλογίσου τι έχεις ακούσει
Ένα μεγάλο μέρος της ενεργητικής ακρόασης είναι, λοιπόν, η ακρόαση. Αλλά οι καλύτεροι ακροατές δεν είναι απλώς αγάλματα που απορροφούν πληροφορίες – ξέρουν, επίσης, τι να πουν και πότε να το πουν.
Τι να κάνεις για ενεργητική ακρόαση:
- Κάνε ερωτήσεις: Η υποβολή διευκρινιστικών ή ανοιχτών ερωτήσεων λέει στο άλλο άτομο ότι το προσέχεις και το ενθαρρύνει να δώσει εξηγήσεις. Μπορεί, επίσης, να τους βοηθήσει να αποκτήσουν νέες ιδέες και να εξερευνήσουν δρόμους που δεν είχαν σκεφτεί προηγουμένως.
- Συνόψισε: Η περιοδική παράφραση του μηνύματος του άλλου ατόμου μπορεί να το κάνει να αισθάνεται ότι φαίνεται και ακούγεται και έτσι να «χτίσει» εμπιστοσύνη. Για να το κάνεις αυτό, χρησιμοποίησε φράσεις όπως «αυτό που ακούω να λες είναι…» ή «μπορώ να καταλάβω πώς αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να σε κάνει να αισθάνεσαι…».
- Άκουσε χωρίς κρίση: Κάνε το άλλο άτομο να νιώσει υποστήριξη και ασφάλεια και όχι να κρίνεται. Αυτό σημαίνει ότι αποδέχεσαι τις πεποιθήσεις, τις αξίες και τις εμπειρίες του, ακόμη και όταν είναι διαφορετικές από τις δικές σου.
Οι σιωπές εξυπηρετούν μια λειτουργία. Δίνουν τόσο στον ομιλητή όσο και στον ακροατή τον χώρο να επεξεργαστούν τις πληροφορίες που μοιράζονται.
Τι να μην κάνεις για ενεργητική ακρόαση:
- Μην υποκύψεις στην πίεση να γεμίσεις τις σιωπές: Παρόλο που τα κενά σε μια συνομιλία μπορεί να αισθάνονται άβολα, οι σιωπές λειτουργούν ευεργετικά, γιατί δίνουν τόσο στον ομιλητή όσο και στον ακροατή τον χώρο να επεξεργαστούν τις πληροφορίες που μοιράζονται. Αυτό μπορεί, τελικά, να οδηγήσει σε βαθύτερες, πιο στοχαστικές συζητήσεις.
- Μην πεις τη δική σου ιστορία: Πολλοί πιστεύουν, λανθασμένα, πως αν πουν τη δική τους εμπειρία θα δείξουν ότι ακούν πραγματικά. Αντιθέτως, μείνε αφοσιωμένη σε αυτό που ακούς, χωρίς να χρειάζεται να στρέψεις το ενδιαφέρον σε εσένα.
3. Άφησε τις μη λεκτικές ενδείξεις να μιλήσουν για εσένα
Η μη λεκτική επικοινωνία – οι τρόποι που εκφράζουμε σκέψεις ή μηνύματα χωρίς ομιλία, όπως οι εκφράσεις του προσώπου, οι κινήσεις του σώματος, η στάση, η οπτική επαφή ή το άγγιγμα, μπορούν να είναι εξίσου ισχυρά με αυτά που λέμε δυνατά.
Δείξε στο άλλο άτομο ότι είσαι «εκεί» και ακούς, χωρίς να τους αφαιρέσεις τη συγκέντρωσή του. Αυτό συμβαίνει επειδή οι εκφράσεις του προσώπου μας αντικατοπτρίζουν τις εσωτερικές μας καταστάσεις και αυτή είναι μια ζωτική κοινωνική δεξιότητα που αρχίζουμε να αναπτύσσουμε από μικρή ηλικία. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι τα βρέφη έχουν οπτική προτίμηση στα πρόσωπα, ειδικά εκείνα με ανοιχτά μάτια και άμεσο βλέμμα.
Αν και είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι υπάρχουν πολιτισμικές διαφορές στη μη λεκτική επικοινωνία, εδώ είναι μερικά βασικά:
- Κάνε οπτική επαφή: Η άμεση οπτική επαφή είναι μια θεμελιώδη, μη λεκτική δεξιότητα επικοινωνίας — σηματοδοτεί υγιή δεσμό μεταξύ μητέρων και βρεφών και επηρεάζει την εμπιστοσύνη μεταξύ ασθενών και γιατρών. Με απλά λόγια: Το να κοιτάς κάποιον στα μάτια, ενώ μιλάει, υποδηλώνει ότι σε ενδιαφέρει και τον προσκαλεί να συνεχίσει να μοιράζεται. Οι ειδικοί συνιστούν τη χρήση του κανόνα 50/70: Προσπάθησε να διατηρείς οπτική επαφή το 50% του χρόνου όταν μιλάς και το 70% όταν ακούς.
- Να έχεις ανοιχτή στάση: Οι ενεργοί ακροατές συχνά κλίνουν ελαφρώς προς το άλλο άτομο ή γέρνουν το κεφάλι τους. Από την άλλη πλευρά, αν στρίψεις μακριά τους ή κοιτάξεις αλλού ενώ μιλούν, πιθανότατα θα φαίνεσαι αποσυνδεδεμένη από τη συζήτηση.
- Γίνε «καθρέφτης»: Η αντανάκλαση των συναισθημάτων του άλλου μπορεί να δείξει ότι συμπάσχεις. Και όταν οι εκφράσεις του προσώπου σου δεν ταιριάζουν με αυτό που μοιράζεται το άλλο άτομο, για παράδειγμα χαμογελάς, ενώ σου λέει για έναν προβληματισμό του, μπορεί να φαίνεται ότι δεν δίνεις προσοχή ή ότι δεν τον παίρνεις στα σοβαρά.
Τελικά, το να είσαι εξαιρετική ακροάτρια και απαιτεί εξάσκηση και μπορεί να μην το κάνουμε πάντα σωστά. Αλλά αν μπορείς να θυμηθείς αυτά τα λίγα απλά βήματα και να τα αξιοποιήσεις στην επόμενη συζήτηση, σίγουρα βρίσκεσαι σε καλό δρόμο.
