Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος για την ενσυναίσθηση και το πόσο σημαντική είναι για τη συναισθηματική ωριμότητα των ανθρώπων. Η ικανότητα -όπως θα λέγαμε με απλά λόγια- να μπαίνουμε στα παπούτσια των άλλων μάς κάνει λιγότερο επικριτικούς και πιο ανεκτικούς στην αλήθεια και τη διαφορετικότητα των γύρω μας. Ουσιαστικά μας κάνει πιο δεκτικούς απέναντι στον ίδιο τον εαυτό μας. Καθώς όμως πρόκειται για μια έννοια που οι περισσότεροι δεν έχουμε αποσαφηνίσει, την ταυτίζουμε με την υπερευαισθησία, με την οποία μοιράζονται πράγματι αρκετές ομοιότητες, αλλά έχουν και διαφορές.
«Όλοι όσοι χαρακτηρίζονται από ενσυναίσθηση είναι υπερευαίσθητοι. Όμως όλοι οι υπερευαίσθητοι δεν έχουν απαραίτητα και ενσυναίσθηση» λέει η Julie Bjelland, ψυχοθεραπεύτρια με ειδίκευση στην υπερευαισθησία. Ας δούμε όμως τα βασικά γνωρίσματα των δύο αυτών τύπων προσωπικότητας για να καταλάβουμε τι εννοεί.
Άτομο με υπερευαισθησία
Ένα υπερευαίσθητο άτομο επηρεάζεται έντονα από περιβαλλοντικά και κοινωνικά ερεθίσματα. Έχει οξυμμένη αντίληψη και βρίσκεται σε διαρκή επαγρύπνιση, ενώ χαρακτηρίζεται και από έντονη διαίσθηση και διορατικότητα. Καταλαβαίνει για παράδειγμα πράγματα, που δεν γίνονται αντιληπτά από τους περισσότερους, διαβάζοντας τα σημάδια που δίνει η γλώσσα του σώματος ή η ενέργεια που εκπέμπουν οι άνθρωποι. Φυσικά λατρεύει τις λεπτομέρειες και έχει την τάση να υπεραναλύει ό,τι συμβαίνει. Πολύ συχνά λοιπόν… κρασάρει και έχει ανάγκη επανεκκίνησης μετά από κούρα αυτοφροντίδας. Το καλύτερο γιατρικό φαίνεται να είναι η φύση στην αγκαλιά της οποίας κυριολεκτικά ξαναγεννιέται.
Άτομο με έντονη ενσυναίσθηση
Όλα αυτά τα στοιχεία προσωπικότητας είναι ευδιάκριτα και σε ένα άτομο με αναπτυγμένη ενσυναίσθηση. Όμως το κύριο γνώρισμά του είναι ότι λειτουργεί ως συναισθηματικό σφουγγάρι, όπως χαρακτηριστικά λέει η Judith Orloff, συγγραφέας του The Empath’s Survival Guide. Έτσι όχι μόνο διαισθάνεται τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων, αλλά ταυτίζεται σε τέτοιο βαθμό μαζί τους, που τα απορροφά και τα βιώνει και εκείνο. Και μπορεί το να χαίρεται με τη χαρά τους να είναι τονωτικό και ζωογόνο, όμως το γεγονός ότι κυριολεκτικά συμπάσχει με κάθε στενοχώρια και αγωνία τους είναι εξαιρετικά ψυχοφθόρο Καθώς νιώθει ηθικά υπεύθυνο να ανακουφίσει τους άλλους, σηκώνει μαρτυρικά το δικό τους σταυρό, ακόμα κι αν ξέρει ότι συχνά ξεπερνούν τα όρια και το εκμεταλλεύονται. Η ανάγκη του να προσφέρει βοήθεια είναι τόσο μεγάλη, που καταντά βασανιστική και επίπονη.
Κοινές ανάγκες
Τόσο τα άτομα με έντονη ενσυναίσθηση όσο και αυτά με υπερευαισθησία είναι επιρρεπή σε αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη, οπότε καλό είναι να θωρακίζουν τον εαυτό τους πριν σωματοποιήσουν τα ακραία συναισθήματά τους. Όπως στην περίπτωση των υπερευαίσθητων ατόμων, έτσι και σε εκείνα με μεγάλη ενσυναίσθηση, η σύνδεση και ο χρόνος στη φύση δρα θεραπευτικά. Επίσης είναι σημαντικό να απομονώνονται για λίγο σε καθημερινή βάση, ώστε να ξεκουράζονται και να αποσυμπιέζονται. Αν αφιερώνουν λίγο χρόνο στο διαλογισμό και την εξάσκηση τεχνικών αναπνοής τόσο το καλύτερο. Εννοείται ότι καλές συνήθειες διατροφής, άσκησης και ύπνου ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού και τον στηρίζουν σε στιγμές που καταναλώνονται τα αποθέματα ενέργειάς του. Όσο για τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν και οι δύο αυτοί χαρακτήρες να πούνε όχι, μπορεί να αντιμετωπιστεί ως εξής: να λένε ναι θέτοντας όμως όρια που προστατεύουν τον εαυτό τους. Για παράδειγμα η Dr. Orloff σε συμβουλεύει αν πολιορκείσαι από έναν άνθρωπο που μόλις γνώρισες (ναι, έλκεις τους πάντες να σου εκμυστηρευτούν τα προβλήματά τους) και θέλει να μοιραστεί μαζί σου την ιστορία του, να εξηγήσεις ευγενικά, κοιτάζοντάς τον στα μάτια και με ζεστή φωνή ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει χρόνος να τον ακούσεις. Από την άλλη αν πρόκειται για δικό σου άνθρωπο που σε έχει ανάγκη αλλά νιώθεις πως τη δεδομένη στιγμή δεν είσαι σε θέση να προσφέρεις, δώσε ένα τηλεφωνικό ραντεβού για αργότερα, όταν θα έχεις ανακτήσει δυνάμεις.
Αν βασανίζεσαι από τη ένσυναίσθησή σου
Πολύ σημαντικό βήμα προστασίας του εαυτού σου είναι να εντοπίσεις τα βαμπίρ της ενέργειάς σου και να τα απομακρύνεις από τη ζωή σου. Οι τοξικοί άνθρωποι που σε γεμίζουν μονίμως με αρνητισμό θα πρέπει, αν όχι να εκλείψουν από την καθημερινότητά σου, τουλάχιστον να σε προσεγγίζουν με περιορισμούς χρόνου -και όχι μόνο. Θα σε βοηθήσει τέλος να οραματίζεσαι ότι υπάρχει ένα δίχτυ ανάμεσα σε σένα και τα άτομα αυτά -η Orloff προτείνει να σκεφτείς ότι υπάρχει ένας μαύρος πάνθηρας που σε προστατεύει- ώστε να θωρακίζεις τη θετικότητα και τη δύναμή σου.