Ο διαδικτυακός εκφοβισμός συμβαίνει όταν ένα παιδί ή ένας έφηβος δέχεται από κάποιον ή κάποιους ανώνυμα ή επώνυμα απειλές, παρενοχλείται, ταπεινώνεται, εξευτελίζεται, συνήθως με επαναλαμβανόμενο τρόπο μέσω του διαδικτύου ή του κινητού του τηλεφώνου. Οποιαδήποτε ενέργεια στο διαδίκτυο που σκοπό έχει να προκαλέσει σε ένα παιδί απόγνωση και να του δημιουργήσει φόβο σε συστηματική βάση μπορεί να θεωρηθεί διαδικτυακός εκφοβισμός.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να συμβεί οπουδήποτε από τον οποιονδήποτε ανά πάση στιγμή.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός γίνεται κυρίως μέσα από:

  • τα κοινωνικά δίκτυα
  • τα διαδικτυακά παιχνίδια
  • μέσω των emails

Διαδικτυακός εκφοβισμός: Ποιες μορφές υπάρχουν;

  • Αποστολή μηνυμάτων με βλαβερό και απειλητικό περιεχόμενο.
  • Αποστολή ή δημοσίευση ευαίσθητων πληροφοριών (όπως σεξουλικές προτιμήσεις ή οικογενειακών και προσωπικών προβλημάτων).
  • Δημοσίευση προσωπικών φωτογραφιών σε blog και κοινωνικά δίκτυα.
  • Δημιουργία ψεύτικου προφίλ σε κοινωνικά δίκτυα με σκοπό τη γελοιοποίηση του ατόμου.
  • Απειλητικά μηνύματα και εκβιασμοί για δημοσιοποίηση φωτογραφιών στην οικογένεια ενός παιδιού στους
  • Δημιουργία γκρουπ ή ψηφοφορίας με σκοπό τον εξευτελισμό του παιδιού (για παράδειγμα ποιο είναι το πιο άσχημο παιδί στην τάξη)
  • Στοχοποίηση παιδιών για την καταγωγή τους ή το θρήσκευμα τους μέσα από ρατσιστικές και ξενοφοβικές ιστοσελίδες.
  • Αποστολή φωτογραφιών παιδιών γυμνού περιεχομένου αληθινές ή ψεύτικες σε άλλα παιδιά μέσω του κινητού ή του διαδικτύου.

Ποιες είναι οι συνέπειες για το άτομο που δέχεται διαδικτυακό εκφοβισμό;

Παρόλο που ο διαδικτυακός εκφοβισμός δεν έχει άμεσες σωματικές συνέπειες, μπορεί να τραυματίσει και να  προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του παιδιού ή του εφήβου. Τα συναισθήματα που μπορεί να βιώνει είναι ο φόβος, η μοναξιά, το άγχος, η ντροπή, η ενοχή, η απόρριψη, ο  στιγματισμός και η αίσθηση αδυναμίας.

Επιπλέον τα παιδιά ή οι έφηβοι που έχουν γίνει θύμα εκφοβισμού μπορεί να παρουσιάσουν κατάθλιψη, αυτοκαταστροφική ή αυτοκτονική συμπεριφορά, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κακή επίδοση στο σχολείο, κοινωνική απομόνωση, αποχή από το σχολείο και τις παρέες συνομηλίκων τους.

Διαδικτυακός εκφοβισμός: Τι μπορώ να πω στο παιδί μου και ποιες είναι οι πρακτικές οδηγίες που μπορώ να του δώσω προκειμένου να έχει μία ασφαλή πλοήγηση;

Ενημερώνω το παιδί μου σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τόσο του ίδιου όσο και των υπολοίπων χρηστών. Συζητώ μαζί του για  τους κινδύνους του διαδικτύου και  την ιδιαίτερη προσοχή που πρέπει να δείχνει σε σχέση με τις αναρτήσεις στο διαδίκτυο, τις φωτογραφίες και την προστασία τον προσωπικών του δεδομένων. Του εξηγώ πως η διαδικτυακή επικοινωνία δεν είναι πάντα ιδιωτική, οι άλλοι μπορούν να αντιγράψουν, να εκτυπώσουν και να μοιραστούν τα λεγόμενα μας ή τις φωτογραφίες μας.

Θέτουμε από κοινού κάποιους κανόνες που θα διέπουν την πλοήγηση του παιδιού μας, προκειμένου να διασφαλίσουμε την ασφάλεια του:

  • Δεν δίνουμε ποτέ τους προσωπικούς μας κωδικούς σε κανέναν ακόμα και στους καλύτερους μας φίλους.
  • Δεν στέλνουμε μηνύματα όταν είμαστε θυμωμένοι, είναι δύσκολο να πάρουμε πίσω αυτά που έχουμε πει πάνω στο θυμό μας.
  • Εάν αισθανθούμε άσχημα κατά τη διάρκεια μίας συνομιλίας μας στο διαδίκτυο ή νιώσουμε ότι κάτι δεν είναι σωστό κατά την παραμονή μας σε κάποιον ιστότοπο, τότε το πιθανότερο είναι να έχουμε δίκιο και να πρέπει να διακόψουμε τη συνομιλία ή να αποχωρήσουμε από τον ιστότοπο, προκειμένου να προστατέψουμε τον εαυτό μας.
  • Δεν απαντάμε στα εκφοβιστικά μηνύματα, μπλοκάρουμε την πρόσβαση του αποστολέα, κρατάμε και αποθηκεύουμε τα μηνύματα, θα μας είναι χρήσιμα σε περίπτωση που επιθυμούμε να κάνουμε κάποια καταγγελία.
  • Δεν προωθούμε μηνύματα, εικόνες ή φωτογραφίες που θα μπορούσαν να πληγώσουν τα συναισθήματα κάποιου.

Παράλληλα, του εξηγούμε τη σημασία αυτών τον κανονισμών και τους λόγους που χρειάζεται να τους ακολουθήσει. Είμαστε ανοιχτοί να κουβεντιάσουμε μαζί του προκειμένου να ακούσουμε τις ανησυχίες του και να απαντήσουμε στα ερωτήματα του.

Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς προκειμένου να περιορίσουμε το διαδικτυακό εκφοβισμό;

Είναι απαραίτητο ως γονείς να γίνουμε μέρος της διαδικτυακής ζωής του παιδιού μας και να γνωρίζουμε τις φίλους που έχει στο διαδίκτυο όπως γνωρίζουμε τους φίλους που έχει στην πραγματική ζωή. Επίσης, να είμαστε εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο και να έχουμε περάσει αυτή την εικόνα στα παιδιά μας. Έτσι θα μπορούνε να μοιράζονται μαζί μας τις διαδικτυακές τους εμπειρίες και να απευθυνθούν για βοήθεια εάν νιώσουν ότι κάτι δεν πάει καλά.

Ας έχουμε στο μυαλό μας πως τα παιδιά πολύ συχνά δυσκολεύονται να μιλήσουν, είτε γιατί φοβούνται τις αντιδράσεις των παιδιών τους, είτε γιατί δε θέλουν να τους στεναχωρήσουν, είτε γιατί θεωρούν ότι λόγω της άγνοιας τους για το διαδίκτυο δεν μπορούν να βοηθήσουν.

Ας είμαστε σε επιφυλακή για ενδείξεις ότι το παιδί μας έχει γίνει στόχος διαδικτυακού εκφοβισμού για παράδειγμα, συναισθηματική αναστάτωση, αποφυγή φίλων, σχολείου, δραστηριοτήτων, πτώση επιδόσεων, άγχος, φόβος.

Ας είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, ώστε να μην υποτιμήσουμε τα συναισθήματα του παιδιού σκεπτόμενοι ότι το πρόβλημα δε λαμβάνει χώρα στο φυσικό περιβάλλον, καθώς το διαδίκτυο αποτελεί μέρος της πραγματικότητας του και οτιδήποτε συμβαίνει εκεί μπορεί να έχει άμεσες επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία.

Συνεπώς είναι σημαντικό να έχουμε το κανάλι της επικοινωνίας ανοιχτό προκειμένου να νιώθουν την ασφάλεια να επικοινωνήσουν και να συζητήσουν οποιοδήποτε θέμα τα απασχολεί ή τα φοβίζει.

Πώς μπορώ να καλλιεργήσω-εμβαθύνω την ποιότητα της σχέσης με το παιδί μου και να κρατήσω ανοιχτό το κανάλι της επικοινωνίας μαζί του;

Η σχέση γονιού-παιδιού είναι μία καθημερινή διεργασία όπου απαιτεί από το γονιό να μπει στον κόσμο του παιδιού και να δει τη ζωή με τα δικά του μάτια, κρατώντας μία ανοιχτή στάση μέσα στο μεγάλωμα του. Ο διάλογος, η ενσυναίσθηση, η κατανόηση είναι απαραίτητα συστατικά για μία ουσιαστική και βαθιά σχέση με το παιδί μας. Είναι σημαντικό να εισπράττει πως επιθυμούμε να μοιραζόμαστε μαζί του τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις αγωνίες και οτιδήποτε άλλο το απασχολεί. Η ενεργή μας παρουσία και συμμετοχή στην καθημερινότητα και στις δραστηριότητες του ισχυροποιεί το δεσμό γονιού-παιδιού και ενισχύει στο παιδί το αίσθημα της ασφάλειας και της προσωπικής αξίας.

Άνευ όρων αγάπη και αποδοχή

  • Είναι σημαντικό να εγκαταστήσουμε στην καρδιά του παιδιού μας πως η αγάπη μας για εκείνο είναι αδιαπραγμάτευτη και άνευ όρων. Είμαστε δίπλα του και το στηρίζουμε ακόμα και όταν δυσκολεύεται ή «αποτυγχάνει».
  • Ας δείξουμε την αγάπη μας μέσα από θετικές συμπεριφορές όπως η αγκαλιά, το στοργικό άγγιγμα, ο έπαινος, το χαμόγελο η έκφραση αγάπης και ενδιαφέροντος, η υποστηρικτικότητα.
  • Αγάπη άνευ όρων δε σημαίνει και αγάπη άνευ ορίων. Πολλές φορές θα χρειαστεί να οριοθετήσουμε ή να νουθετήσουμε το παιδί μας, ωστόσο είναι σημαντικό να διαχωρίζουμε την πράξη από το ίδιο το παιδί.
  • Η βία και συνεπώς η βία μέσω του διαδικτύου είναι αντανάκλαση της κοινωνικής και οικογενειακής βίας.
  • Ας καλλιεργήσουμε μέσα στην οικογένεια μας ένα περιβάλλον που διέπεται από αποδοχή, ενσυναίσθηση και δεν ανέχεται τη βία και τον εκφοβισμό.

Η Μαρούσια Πολυκανδριώτη είναι Υπαρξιακή – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια και διατηρεί ιδιωτικό γραφείο (Πανδώρας 34, Γλυφάδα, τηλ.: 2114021296).

Μπορεί, επίσης, να σε ενδιαφέρουν:

Πώς βάζουμε όρια στα παιδιά και από ποια ηλικία
Πότε να πάρω κινητό στο παιδί μου και άλλες ασκήσεις ετοιμότητας για γονείς
Διλήμματα γονέων: Τι είναι καλύτερο για το παιδί μου;