Μιλώντας για αντικουνουπικά, μιλάμε πλέον για την υγεία. Αυτό γιατί σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ της Αμερικής, την τελευταία εικοσαετία οι ασθένειες που μεταδίδονται μέσα από τα κουνούπια και τα τσιμπούρια έχουν εντείνει την παρουσία τους με τους ανθρώπους που ασθενούν να τριπλασιάζονται. Η ανάγκη για μία εντομοαπωθητική προστασία, ειδικά όταν βρίσκεσαι σε περιοχές που πλήττονται από μεταδοτικές ασθένειες, εμφανίζεται και ταυτόχρονα η απορία του κατά πόσο οι εντομοαπωθητικές συνθέσεις που κυκλοφορούν στην αγορά είναι ασφαλείς.
Στην προσπάθειά μου να «ανοίξω» κι εγώ τον φάκελο αντικουνουπικά και να σου κάνω πιο ξεκάθαρο το τοπίο της αγοράς, θα ξεκινήσω χωρίζοντάς τα σε δύο βασικές κατηγορίες. Η πρώτη είναι εκείνα που έχουν ως δραστικά συστατικά χημικές ενώσεις (που θα αναλύσουμε παρακάτω) και η δεύτερη κατηγορία είναι εκείνη των φυσικών εντομοαπωθητικών λύσεων που καταφεύγουν κυρίως στην δράση των αιθέριων ελαίων.
Ξεκινώντας με την πρώτη κι επικρατέστερη στην αγορά κατηγορία, οφείλω να ομολογήσω ότι η βασική ανησυχία αφορά την ασφάλεια των χημικών συστατικών. Η αποτελεσματικότητά τους είναι σχεδόν δεδομένη και αποδεδειγμένη σε διαφόρων ειδών έντομα και τσιμπούρια. Παρακάτω θα αναφερθώ ξεχωριστά στα πιο διαδεδομένα χημικά συστατικά που βρίσκονται αυτή την στιγμή στην αγορά και στα χαρακτηριστικά που οφείλεις να γνωρίζεις πριν από την επιλογή σου.
DEET
Ίσως το πιο γνωστό εντομοαπωθητικό συστατικό είναι το DEET που μέχρι πρότινος χρησιμοποιούνταν ευρέως. Πρόκειται για μία χημική ένωση που έχει μία χαρακτηριστική μυρωδιά καθώς και την ιδιότητα να λιώνει το πλαστικό (σε μεγάλες ποσότητες) ενώ σε μικρότερες μπορεί να προκαλέσει ζημιά σε πλαστικά σημεία των ρούχων, των ρολογιών ή των αξεσουάρ μας. Γνωρίζουμε επίσης ότι το DEET ερεθίζει σοβαρά τα μάτια, ενώ εμπεριέχει τον κίνδυνο για νευρολογικές επιπτώσεις. Άνθρωποι που έκαναν καθημερινή χρήση του DEET εμφάνισαν εξανθήματα, ζαλάδα και πονοκεφάλους. Έρευνα σε αρουραίους το 1998 έδειξε ότι διαρκής έκθεση σε DEET επηρεάζει το νευρικό τους σύστημα. Το DEET είναι γνωστό ως το πιο αποτελεσματικό σε όλα τα είδη κουνουπιών και προτείνεται μόνο για περιβάλλοντα που υπάρχει μεγάλος κίνδυνος μεταδοτικών ασθενειών. Σύμφωνα με το EWG τα μεγαλύτερα ποσοστά DEET (που φτάνουν το 50 και το 100%) σε μία αντικουνουπική φόρμουλα ΔΕΝ φέρνουν υψηλότερη προστασία, παρά μόνο λίγο μεγαλύτερη διάρκεια, γι’αυτό και δεν έχει νόημα η χρήση του DEET σε πάνω από 30% ποσοστό στην σύνθεση.
PICARIDIN
Το αμέσως επόμενο συστατικό, είναι το Picaridin που θεωρείται το καλύτερο εναλλακτικό μετά το DEET. Αυτό γιατί, έχει δείξει αντίστοιχη εντομοαπωθητική δράση με λιγότερες ανησυχίες σχετικά με τους ερεθισμούς στα μάτια και το δέρμα. Για παράδειγμα, η γνωστή εταιρεία Jungle Formula, ενώ χρησιμοποιεί το DEET στις δυνατές τις φόρμουλες, έχει δημιουργήσει και πιο φιλικές συνθέσεις με ενεργό συστατικό το Picaridin.
IR3535
Το IR3535 το βρίσκουμε πλέον στα περισσότερα εντομοαπωθητικά που κυκλοφορούν στην Ελληνική αγορά καθώς είναι ένα απωθητικό φυσικής προέλευσης (βασίζεται σε ένα β-αμινοξύ που βρίσκεται στην φύση), που συστήνεται τόσο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας όσο και από το δικό μας ΚΕΕΛΠΝΟ. Παρόμοια με το DEET, το IR3535 μπορεί να καταστρέψει ή να λιώσει πλαστικά υλικά, γι’αυτό και οι κατασκευαστές προτείνουν την αποφυγή της επαφής του με αντικείμενα από πολυαιθυλένιο ή πολυπροπυλένιο. Αντίθετα όμως με το DEET, αυτό το συστατικό δεν έχει μυρωδιά, οπότε τα εντομοαπωθητικά που το περιέχουν προσφέρουν μία άοσμη προστασία. Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια, το IR3535 είναι ασφαλές για χρήση ακόμη και σε βρέφη, έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, είναι βιοδιασπώμενο και αποδομείται πλήρως στο περιβάλλον σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Oil of Lemon Eucalyptus/PMD
Το επεξεργασμένο έλαιο από λεμονευκάλυπτο είναι το πιο γνωστό συστατικό με φυσική προέλευση και αλλιώς αναφέρεται ως PMD ή para-menthane-3,8-diol. Η συγκέντρωσή του αυξάνεται κατά την επεξεργασία κατά 65% με αποτέλεσμα το τελικό προϊόν να θεωρείται βιοχημικό εντομοκτόνο. Επειδή δεν υπάρχουν σχετικές έρευνες, αυτό το συστατικό δεν ενδείκνειται για άτομα κάτω των 3 ετών. Υπάρχει επίσης και η συνθετική εκδοχή του PMD που βάσει ερευνών είναι λιγότερο αποτελεσματική από την φυσική. Αυτό το συστατικό έχει μία χαρακτηριστική μυρωδιά που μοιάζει με αυτή του ευκάλυπτου ή της μέντας.
Γενικές οδηγίες
Όλα τα παραπάνω συστατικά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρό οφθαλμικό ερεθισμό, και γενικά καλό είναι να είμαστε συνετοί με την χρήση τους και την εφαρμογή τους. Ό,τι έχω αναφέρει μέχρι στιγμής βασίζεται στις λίγες επιστημονικές έρευνες που έχουν διεξαχθεί σχετικά με τις συνέπειές τους στην ανθρώπινη υγεία, οπότε καλό είναι να χρησιμοποιούνται όταν υπάρχει πραγματική ανάγκη για εντομοαπώθηση. Σχετικά με τις συγκεντρώσεις των παραπάνω συστατικών, το DEET σε 10%, το Picaridin σε 20% και το IR3535 σε 20% θεωρείται κατάλληλο για χρήση σε παιδιά, ενώ όπως ανέφερα παραπάνω το PMD δεν ενδείκνειται για παιδιά κάτων των τριών ετών.
Με φυσικά συστατικά
Σχετικά με τα φυσικά εντομοαπωθητικά, το EWG (Environmental Working Group) με τις έρευνές του καταδεικνύει ότι τα φυσικά εντομοαπωθητικά όπως το καστορέλαιο, ο κέδρος, η σιτρονέλα, το γαρύφαλλο, το γεράνι, το λεμονόχορτο, η μέντα και το δενδρολίβανο δεν είναι οι καλύτερες επιλογές σε αποτελεσματικότητα, ενώ τα περισσότερα αιθέρια έλαια κατατάσσονται στα αλλεργιογόνα. Προσωπικά, έχοντας δοκιμάσει το εντομοαπωθητικό της Apivita που δυστυχώς έχει καταργηθεί, μπορώ να πω ότι με είχε σώσει από τα κουνούπια της ζούγκλας στην Ταϋλάνδη περιέχοντας ως δραστικές ουσίες μόνο αιθέρια έλαια! Επίσης μύριζε υπέροχα…Έπειτα από ενός λεπτού σιγής για τον αγαπημένο κωδικό της Apivita που πλέον έχει καταργηθεί (ας μας πουν γιατί…), θα προχωρήσω με ένα Shop The Love που έχει τα παραπάνω δραστικά συστατικά που λόγω του ότι είναι άοσμα, δεν θα χαλάσουν την αρωματική σου αύρα.
Τα άοσμα
- Το Crilen, Anti-Mosquito 10% θα το βρεις σε μορφή γαλακτώματος να περιέχει 10% IR3535 που απωθεί αποτελεσματικά όλα τα κουνούπια (μαζί με το κουνούπι-τίγρη) για 8 ώρες. Το Repel Spray κρατά τα έντομα μακριά με 20% IR3535 χωρίς συντηρητικά ούτε parabens, ενώ η συσκευασία του σε σπρέι μπορεί να σε διευκολύνει στην εφαρμογή.
- Η Pharmasept με το Insect Max Lotion παρέχει και αυτή 20% IR 3535 σε μορφή σπρέι.
- Τέλος, η Jungle Formula στο Strong Soft Care, έχει χρησιμοποιήσει το Picaridin σε περιεκτικότητα 20% μαζί με καταπραϋντικούς παράγοντες για πιο φιλική προς το δέρμα προστασία. Συστήνεται για χρήση σε περιοχές που δεν υπάρχει γνωστός κίνδυνος ελονοσίας ή άλλων νοσημάτων που μεταδίδονται από έντομα.
Όλα τα παραπάνω είναι άοσμα και αφήνουν ελεύθερο το πεδίο για τυχόν άλλες αρωματικές επιλογές.
